Inloggen
Op deze website worden advertenties getoond. Van de advertenties wordt de redactie betaald. De redactie verzorgt het nieuws op deze website. Zonder advertenties geen nieuws. Zou je je adblocker daarom willen uitschakelen
In de coronapandemie zijn aanbestedingsregels niet goed nageleefd. Hoogleraar aanbestedingsrecht Elizabetta Manunza keek op verzoek van onderzoeksplatform Follow the Money naar opdrachten die de GGD in twee jaar coronacrisis verstrekte. Onder meer de gunning van twee nieuwe opdrachten aan bestaande samenwerkingspartner SOS International roept vragen op.
SOS International
Manunza merkt op dat doelmatigheid niet goed in overweging is genomen. SOS International was al actief voor de GGD en had personeel met een medische achtergrond in dienst. Desondanks zou dat allebei geen rol mogen spelen bij het verstrekken van nieuwe opdrachten aan de organisatie. Overige opties hadden volgens Manunza verkend moeten worden.
Versnelde procedure
De waarde van de verleende contracten is onbekend. Wel wist Follow the Money te achterhalen dat het bedrag boven de aanbestedingsdrempel van € 50.000 ligt. Enkelvoudig, onderhands aanbesteden was dus niet de juiste weg. Manunza wijst op een versnelde procedure die partijen verplicht binnen tien dagen met een voorstel te komen. Zij concludeert dat de twee verstrekte opdrachten heel goed rechtmatig aanbesteed hadden kunnen worden. Ze wijst op de risico’s van het overslaan van de regels. Concurrentie ontbreekt nu en dat kan de samenleving veel geld kosten. Het brengt de rechtsstaat bovendien in gevaar, vindt Manunza.
https://www.ftm.nl/artikelen/recordwinsten-gesjoemel-corona-callcenters
Minister Hugo de Jonge kan aanblijven als minister van Volkshuisvesting. Hij overleefde een motie van wantrouwen van de PvdA over de mondkapjesdeal met Sywert van Lienden. Het onderzoek van Deloitte hiernaar moet voor de zomer zijn afgerond.
Motie van wantrouwen
De Jonge zou volgens indieners van de motie van wantrouwen niet eerlijk zijn geweest over zijn betrokkenheid bij de mondkapjesdeal. De motie van wantrouwen werd door een meerderheid van de kamer ondersteund. De Jonge bood zijn excuses aan voor het feit dat hij de Kamer onvolledig informeerde. De coalitie nam hier genoegen mee en geeft De Jonge voorlopig het voordeel van de twijfel.
Mondkapjesdeal
Uit onderzoek bleek dat De Jonge zich meer met de deal had bemoeid dan hij steeds aangaf. Daarvoor bood hij zijn excuses aan. Hij wil nu het vertrouwen herstellen. Er volgt na het onderzoek van Deloitte ook nog een parlementaire enquête over de gang van zaken. De kwestie draait om een deal met Sywert van Lienden die voor 100 miljoen euro persoonlijke beschermingsmiddelen zou leveren. Hij verklaarde dat destijds zonder winstoogmerk te doen, maar bleek later miljoenen te hebben verdiend aan de deal.
Het kabinet heeft voor 7,7 miljard euro aan plannen opgesteld die in aanmerking zouden kunnen komen voor de EU-subsidie in het kader van coronaherstel. Of al deze plannen toegekend worden, is nog maar zeer de vraag. Voor Nederland is zo’n 4,7 miljard euro gereserveerd in Brussel.
Ruime plannen
Minister Kaag van Financiën stelt dat bewust is gekozen voor een groter investeringsbedrag conceptplannen in te dienen. Volgens haar geeft dat ‘ruimte om accenten te leggen’ voor het definitieve Nederlandse Herstel- en Veerkrachtplan. Nederland is de laatste EU-lidstaat die nog een plan in moet dienen.
Voorwaarden
Kaag benadrukt dat het geld uit de EU alleen bedoeld is om uitgaven te financieren die al begroot zijn en in het coalitieakkoord volledig gedekt zijn. De EU stelt bovendien als voorwaarde dat Nederland tegelijk ook ‘ambitieuze hervormingen’ moet treffen om de economie robuuster te maken. Daarom zijn er naast de 23 investeringsplannen op het gebied van onder meer klimaatverandering, volkshuisvesting en arbeidsmarkt ook 16 hervormingsmaatregelen in het conceptplan opgenomen.
Proces
Als de Tweede Kamer is geraadpleegd over de voorgenomen investeringen, start de formele dialoog met de Europese Commissie en het consultatieproces voor het eerste conceptplan. Het gaat om een breed consultatieproces door middel van een publieke (online) consultatie. Op verzoek van de Tweede Kamer en volgens eisen van de Europese verordening voor het coronaherstelfonds raadpleegt het kabinet medeoverheden en sociale partners gericht. Gemeenten en provincies mogen alleen meepraten over de uitvoering.
Planning
Het is de bedoeling om in juni met een definitieve conceptversie te komen waarover de Tweede Kamer zich uit mag spreken.
Bron: Binnenlands Bestuur
Het Openbaar Ministerie (OM) start een strafrechtelijk onderzoek naar de stichting van Sywert van Lienden. Het gaat om de Stichting Hulptroepen Alliantie, die in de coronacrisis betrokken was bij een mondkapjesdeal van de overheid. De fiscale opsporingsdienst FIOD heeft drie mensen aangehouden, waaronder Van Lienden zelf.
Van Lienden zegde bij de start van de coronacrisis in Nederland belangeloos hulp toe en regelde mondkapjes ter waarde van 100 miljoen euro voor de Nederlandse overheid. Nadien bleek dat de mondkapjes niet gebruik konden worden en dat Van Lienden en zijn compagnons miljoenen euro winst hadden gemaakt. Van Lienden erkende dit tijdens een uitzending van Buitenhof, maar zei wel dat het geld niet onrechtmatig was verkregen. Hij beloofde de winst een maatschappelijke bestemming te geven.
Oplichting
Uitzendbureau Randstad, dat kosteloos medewerkers inzette voor het project van Van Lienden, diende eind vorig jaar een aanklacht in tegen de stichting. Daarop is het OM een nu strafrechtelijk onderzoek gestart. “Justitie heeft nu kennelijk voldoende materiaal in handen voor een verdenking van oplichting”, zegt Randstad-advocaat Peter Plasman.
Volgens het OM zijn er mogelijk meer bedrijven betrokken geweest, op dezelfde manier als de stichting van Van Lienden. Daar doet het OM ook onderzoek naar.
Bron: NOS
Zo, aanbesteders, inschrijvers en inkopers. Het was me het jaartje wel. Voor mij was het het jaar van het Groooote Ongenoegen. Kent u die nog? Het Grooote Ongenoegen was een item in het radio 2 programma Spijkers met Koppen. De presentator ging in gesprek met een burger die zich ergens enorm over opwond. Een stoeptegel die los zat, of een wethouder die steevast op de stoep parkeerde. En die wethouder was er dan ook om uit te leggen waarom de auto daar werd neergezet. Hilariteit alom.
Hilarisch was het dit jaar zeker niet. Door de pandemie werd ons leven flink beperkt. Beperkende maatregelen werden afgekondigd, aangepast of weer teruggedraaid. Je had er een weektaak aan om het allemaal te volgen. Werkte je met het buitenland, dan benijd ik je zeker niet. Complete supply chains vielen stil. En niet alleen door een dwarsliggend containerschip in het Suezkanaal.
Corona was voor menig professional reden om zijn Grooote Ongenoegen te delen met de wereld. De één deed zich voor als virus-expert, de ander wist beter dan de rest wat proportioneel was en een derde vond het weer nodig daar iets van te vinden. LinkedIn stond er vol mee. Regelmatig zag ik een aanbestedingsprofessional zijn of haar mening delen. Doorgaans zal de betreffende professional nog geen post liken uit vrees daarmee een statement af te geven. Maar nu was het ongenoegen zo groot, dat hij of zij het niet voor zich kon houden. Zijn standpunt moest gehoord worden.
Zelfs in lollige whatsapp-groepen was je niet veilig. Menige groep werd gebruikt om anderen te overtuigen van het een of het ander. Uit pure balorigheid heb ik eens gedreigd de hele groep te gaan vervelen met mijn beursanalyses bij het eerstvolgende offtopic-bericht.
Laat er geen misverstand over bestaan. Discussie en maatschappelijk debat is nodig bij zo’n heftige epidemie. Maar om zakelijke media te gebruiken om een persoonlijke opvattingen te delen, dat gaat te ver. De inhoud is meestal subjectief, suggestief en dient doorgaans geen enkel ander doel dan de aandacht op het individu te vestigen. Het zegt meer over de persoon dan over de inhoud. Liever had ik gelezen over de professionele uitdagingen. Die moeten toch enorm geweest zijn? Of over de creatieve oplossing voor de uitdagingen die de pandemie met zich mee bracht?
Aanbesteder, jouw werk is te belangrijk om te verzanden in geklaag over de omstandigheden. Jij zorgt ervoor dat de maatschappij functioneert. Jouw werk zorgt ervoor dat de centen zinvol worden besteed.
Daarom alvast een tip voor een goed voornemen voor het nieuwe jaar: schrijf iedere week een bericht over het mooie werk van aanbesteden op LinkedIn. Of een ander medium natuurlijk. Leg uit wat we voor prachtigs doen met het belastinggeld. Praat niet over ‘doelgroepenvervoer’, maar leg uit dat dankzij de gemeente Charly naar school gebracht wordt, waardoor zijn gezin niet overbelast wordt. Of leg uit dat gelukt is om het nieuwe zwembad duurzamer dan ooit te maken.
Voor nu, fijne feestdagen en een gelukkig nieuwjaar, met hopelijk minder ongenoegen.
De opdracht voor het verwerken van Nederlandse coronatests gaat toch niet naar het Belgische Synlab. Het bedrijf diende aanbestedingsdocumenten niet op tijd in. Het Utrechtse Unilabs mag nu een groot deel van de door de GGD afgenomen coronatests gaan analyseren.
Begin november werd bekend dat Synlab de aanbesteding voor het analyseren van 60% van alle Nederlandse coronatests in de wacht had gesleept. De uitslag kwam mede tot stand door een loting. Na ophef stelde het ministerie van VWS de gunning uit. Alleen het Nederlandse LabMicta mocht ook een deel van het landelijke perceel op zich nemen. Diverse andere Nederlandse laboratoria, waaronder Eurofins en Unilabs, grepen naast de miljoenenklus. De opdrachten voor het analyseren van GGD-tests behelst in totaal een waarde van 2 miljard euro.
De gunning aan Synlab gaat nu niet door omdat het bedrijf een aantal documenten niet op tijd heeft ingeleverd. Unilabs, een hoogvolumelaboratorium in Utrecht, mag de klus nu gaan uitvoeren. Dat laboratorium is blij dat het de tests mag gaan analyseren, maar waarschuwt ook voor een te lage inschatting van het aantal testen. “Wij denken nog steeds dat deze aanbesteding leidt tot een te versnipperd testlandschap en dat de begrote aantallen tests veel te laag zijn in een pandemie”, zegt een woordvoerder van Unilabs.
Eurofins en diverse andere laboratoria, waaronder ook Synlab, hebben een rechtszaak aangespannen tegen de recente intrekking en nieuwe gunning. Die zaak komt in de week van 20 december aan de orde. Vanwege deze en eerdere rechtszaken gaat de aanbesteding pas vanaf februari 2022 lopen, in plaats van de beoogde startdatum van afgelopen september.
Bron: de Volkskrant
De Nederlandse overheid verkoopt mondkapjes die over de datum dreigen te gaan aan buitenlandse investeerders. Opkopers betalen mogelijk 25 tot 50 keer zo weinig voor de mondkapjes dan de overheid zelf, bij de initiële aankoop. De investeerders brengen de mondkapjes vervolgens opnieuw op de Nederlandse markt. Dat blijkt uit onderzoek van Nieuwsuur.
300 miljoen van de 700 miljoen mondkapjes die de overheid als noodvoorraad aanhoudt, dreigen volgend jaar over de datum te raken. Daarom wil men er snel van af. Diverse Nederlandse mondmaskerfabrikanten bevestigen tegenover Nieuwsuur dat hun mondkapjes aan buitenlandse opkopers worden verkocht. Volgens fabrikant De Mondkapjesfabriek, kocht de overheid mondkapjes in voor een prijs tussen de 15 en 30 euro per doos van vijftig stuks. Buitenlandse opkopers zeggen dat zij deze dozen voor 64 cent van de Nederlandse overheid hebben overgekocht. Het ministerie van VWS wil dit niet bevestigen en stelt dat de mondkapjes voor een marktconforme prijs worden verkocht.
Nederlandse fabrikanten pleiten ervoor de mondmaskers gratis te verstrekken aan Nederlandse ziekenhuizen. Die moeten hun mondkapjes nu bij dezelfde fabrikanten bestellen. Ziekenhuizen mogen nu alleen een beroep doen op de noodvoorraad mondkapjes als reguliere leveranciers niet langer kunnen leveren. Het ministerie van VWS is daar echter op tegen omdat dit de marktpositie van Nederlandse fabrikanten negatief zou beïnvloeden. Ook wil het ministerie niets kwijt over de verkoopprijzen van de mondkapjes, omdat dat negatief zou kunnen uitpakken voor het Landelijk Consortium Hulpmiddelen (LCH).
Mondkapjesleveranciers wijzen erop dat mondkapjes die over de datum zijn, eenvoudig hersteld kunnen worden. De middelste laag van het mondkapje kan opnieuw statisch geladen worden met een ioniseerstaaf. Het ministerie van VWS erkent dat dit mogelijk is, maar stelt ook dat het opladen een negatief effect kan hebben op de kwaliteit. De elastieken van het masker kunnen erdoor verslappen.
Bron: NOS.nl
Het ministerie van VWS bestelde begin 2021 extra mondkapjes bij chemieconcern DSM, terwijl er op dat moment ruim voldoende mondkapjes op voorraad lagen. De order werd niet aanbesteed, hoewel er – zoals het ministerie destijds beweerde – geen sprake leek te zijn van ‘dwingende spoed’. Ook compenseerde VWS DSM voor de investering in productiemiddelen voor mondkapjes. Dat blijkt uit onderzoek van de Volkskrant.
DSM kocht in juni 2020 een machine in voor de productie van PP MB, de filterstof die in medische mondkapjes zit. Volgens DSM zegde de overheid op dat moment toe financieel garant te staan voor de investering. Het ministerie van Economische Zaken krabbelde echter terug en weigerde DSM financieel te ondersteunen.
Toen VWS terugkwam op de toegezegde steun ontstond er een conflict, waarna ambtenaren op zoek gingen naar een manier om DSM ‘comfort te bieden’. Dat blijkt uit stukken die de Volkskrant via een wob-verzoek in handen kreeg. Er ging 7,1 miljoen euro naar DSM, ter compensatie van de investering in de productiecapaciteit. Daarnaast plaatste VWS een extra order van 11,6 miljoen euro aan mondkapjes bij de joint venture, die DSM inmiddels met VDL was aangegaan.
Op dat moment kon Nederland zo’n achttien jaar voorruit met veertig miljoen mondkapjes die toen op voorraad lagen. Bovendien werden ziekenhuizen op dat moment weer bevoorraad door eigen, vaste leveranciers. Volgens het ministerie was er echter sprake van ‘dwingende spoed’, dus werd de order niet aanbesteed. Ook ambtenaren zagen dat er wel degelijk voldoende beschermingsmiddelen waren. “Er is veel ingekocht. Je kunt er vanaf skiën”, stelt een ambtenaar in interne stukken, die in handen zijn van de Volkskrant.
Volgens het ministerie is er geen verband tussen de verstrekte compensatie en het bestellen van de mondkapjes. Andere bedrijven die om steun vroegen bij de investering in productiecapaciteit met betrekking tot mondkapjes, zijn verbolgen. Zij kregen van VWS te horen dat er geen financiële ondersteuning voor de investering in productiecapaciteit mogelijk was. Ook was speciaal coronagezant Feike Sijbesma, voormalig CEO van DSM, zowel volgens hemzelf als DSM, niet betrokken bij de deal tussen VWS en het bedrijf.
De joint venture van DSM en VDL blijft tot april 2022 mondkapjes leveren, ook al liggen er momenteel 47 miljoen mondkapjes op de plank bij VWS. Volgens DSM is de productie nog steeds verliesgevend.
Bron: de Volkskrant
Met drie gasten bespraken we twee actuele onderwerpen in aanbestedingsland. Allereerst, de beslissing van het ministerie van VWS om de gunning van het analyseren van coronatesten twee maanden op te schorten. Daarnaast speelt op het wereldtoneel de klimaattop in Glasgow een belangrijke rol op dit moment. Moet duurzaam aanbesteden verplicht worden?
Presentatie: Sander van den Broek
Nieuws dat voorbij komt in deze aflevering:
De gasten in deze aflevering:
Daarnaast in de podcast een nieuwe column van Tenderman. Vraag of een opmerking? Mail naar [email protected].
Het ministerie van VWS heeft stilzwijgend voor ruim 300 miljoen euro ingekochte mondmaskers, brillen, jassen en schorten afgekeurd. Daarvan was de Tweede Kamer niet op de hoogte.
In totaal keurde het ministerie voor 308,5 miljoen euro aan beschermingsmiddelen af. Dat blijkt uit onderzoek van de Volkskrant. De beschermingsmiddelen behoorden tot de zogeheten ‘niet-vrije voorraad’. Ook nu wachten nog altijd beschermingsmiddelen ter waarde van 105 miljoen euro op goedkeuring, voor ze verdeeld en gebruikt kunnen worden.
Het grootste deel van de afgekeurde spullen bestaat uit mondkapjes. “De afkeuringen kunnen allerlei redenen hebben. Dat kan een slechte pasvorm zijn, maar ook de verandering van regelgeving”, laat het ministerie weten. Er is in totaal voor 283 miljoen euro aan mondkapjes afgekeurd.
Eind april meldde het ministerie van VWS nog dat er voor 27 miljoen euro aan ingekochte beschermingsmiddelen was afgekeurd. In totaal kocht het ministerie voor 2,5 miljard euro beschermingsmiddelen in. Daarvan is dus meer dan 10% inmiddels afgekeurd. Dat het aantal afgekeurde beschermingsmiddelen zo hoog is opgelopen, heeft het ministerie nooit aan de Tweede Kamer gemeld.
Het grote aantal afgekeurde mondkapjes heeft geen nadelige gevolgen voor de zorg. Ziekenhuizen worden sinds enige tijd weer bevoorraad door eigen leveranciers. In totaal ligt er nog voor 1,45 miljard euro aan goedgekeurde mondkapjes en andere beschermingsmiddelen op de plank.
Bron: de Volkskrant
De Nederlandse overheid gaat voorlopig nog niet over tot definitieve gunning bij de aanbesteding voor het analyseren van coronatesten. Het ministerie van VWS stelt het besluit uit tot december. Vorige week schreef de Volkskrant dat de gunning – op basis van loting – naar Belgisch laboratorium was gegaan. Dat leidde tot ophef onder Nederlandse laboratoria, die vorig jaar juist opschaalden op verzoek van het ministerie van VWS.
Volgens bronnen van de Volkskrant krijgt het Belgische Synlab de opdracht voor het analyseren van een groot deel van de Nederlandse coronatesten. Het ministerie van VWS schreef afgelopen zomer een aanbesteding uit voor de analyse van coronatesten. Aanbieders konden meedingen naar een regionale rol of een landelijke rol. Die laatste omvat een capaciteit van 92.000 tests per dag. Het Nederlandse laboratorium Unilabs behaalde bij de aanbesteding dezelfde score als Synlab, maar door loting kwam de Belgische inschrijver toch als winnaar uit de bus. Dat leidde tot ophef onder Nederlandse grote laboratoria.
“Als Nederland belang had gehecht aan de Nederlandse hoogvolumelaboratoria had bijvoorbeeld afstand tot de teststraten een criterium kunnen zijn”, zegt Unilabs-bestuurder Ester Talboom-Kamps. De laboratoria zijn verbolgen over het feit dat een groot deel van de coronatesten in het buitenland geanalyseerd wordt. Unilabs liet vorige week weten een kort geding aan te spannen. Inmiddels hebben meerdere laboratoria zich daarbij aangesloten. Het ministerie wil niet zeggen hoeveel dat er zijn.
Ook coronalab Salto noemt het merkwaardig dat de gunning naar een Belgisch lab gaat. “Bij de opening van het Hudsonlab, dat wij op verzoek van de minister hebben gebouwd, heeft de minister gezegd: mede dankzij een uitbreiding als deze beschikken we ook in Nederland over voldoende laboratoria om snel en uitgebreid te testen. Het beleid was om in Nederland capaciteit op te bouwen. Dan is het heel merkwaardig om het een Belgisch lab te gunnen”, zegt persvoorlichter Wim Knol.
Ook het Nederlandse LabMicta, een samenwerkingsverband van meerdere kleine laboratoria, zou als winnaar uit de bus komen. Als Synlab en LabMicta de opdracht definitief gegund krijgen, gaat 60% van het totaal aantal coronatests naar deze labs. Volgens het ministerie van VWS komt het analyseren van coronatests door de uitgestelde gunning niet in gevaar.
Bron: RTV Utrecht, de Volkskrant
Uit een reconstructie van De Correspondent blijkt dat de Nederlandse overheid allesbehalve voorbereid was op het tekort aan mondkapjes dat ontstond aan het begin van de coronapandemie.
Hoewel Ernst Kuipers eind februari 2020 nog meldde dat Nederland beschikte over een jaarvoorraad mondkapjes, kwamen ziekenhuizen in het zuiden van het land al snel zonder te zitten. De situatie was medio maart ronduit nijpend. René Dullaart, hoofd Inkoop van het Erasmus UMC, vertelt aan De Correspondent hoe hij wekenlang probeerde mondkapjes in te kopen in Europa. In eerste instantie zouden de GGD’s dit doen, maar de opdracht belandde bij Dullaart en Gerwin Meijer, hoofd van de inkoopsamenwerking van de vereniging van academische ziekenhuizen.
De overheid wilde mondkapjes inkopen via aanbestedingen, maar Dullaart schat in dat dat te lang duurt en spreekt zich daarover uit. Dullaart wordt al snel verantwoordelijk voor de inkoop van mondkapjes die op zeer korte termijn nodig waren. Hij krijgt van alle kanten aanbiedingen, leads die vaak nergens op uitlopen. Hij sluit een deal met het Belgische Pharmasimple, via tussenpersonen. Het beursgenoteerde bedrijf zou ook aan de Belgische overheid leveren. Uiteindelijk komt de deal niet tot stand. De tussenpersoon via wie Dullaart inkoopt, blijkt opgelicht te zijn. Daarna benadert Dullaart een kennis in China. Via die weg weet hij wel mondkapjes in te slaan, waarvan een deel later alsnog wordt afgekeurd.
Aan de start van de coronapandemie stond Nederland volgens Amerikaanse onderzoekers in de top-3 van best voorbereide landen. Dat kwam met name door de aanwezigheid van het RIVM en de GGD’s. Dullaart concludeert desondanks dat Nederland niet goed was voorbereid op het tekort aan mondkapjes. Hij uit zowel kritiek op zichzelf als op de overheid. Er was geen plan. “Dat is misschien wel een puntje van aandacht voor het vervolg”, zegt hij.
Het ministerie van VWS stelt in een reactie: “Het is goed dat alles boven water komt nu de crisis grotendeels achter ons lijkt te liggen. Daar kunnen we alleen maar van leren.” Het ministerie heeft Deloitte gevraagd onderzoek te doen naar de gang van zaken rondom de inkoop van mondkapjes. Dat wil het ministerie eerst afwachten, als bevestiging op het verhaal van De Correspondent.
Bron: De Correspondent
Het is niet eenvoudig de problemen die zich tijdens de coronacrisis voordeden bij de inkoop van medische materialen op te lossen. Dat stelt het Public Procurement Research Centre (PPRC) in het eerste deel van het onderzoek naar ‘Material Supply Strategy in a Crisis’ (MaSSC). In totaal presenteert het PPRC zes oplossingsrichtingen. Alleen door deze te combineren, kan er bij een volgende crisis beter worden ingespeeld op de vraag naar medische producten.
Sinds de start van de coronapandemie doet het PPRC onderzoek naar de inkoop van schaarse medische materialen. Er deden zich grote pieken voor in de vraag naar medische producten, zoals mondmaskers en beademingsapparatuur en toeleveringsketens raakten verstoord.
Onderzoeksleider Niels Uenk noemt de belangrijkste oplossingsrichtingen: “Eén daarvan is het beperken van afhankelijkheid van buitenlandse producenten door opzetten van productiefaciliteiten dichterbij huis, of door middel van een ijzeren voorraad. Het bundelen van inkoopmacht (tijdens crises) en het professionaliseren van de inkoop, zijn twee anderen.” Het PPRC keek ook naar bestuurlijke aspecten, zoals het opzetten van een crisisprotocol en informatiesystemen. “Door de inzichten van verschillende betrokkenen te bundelen kunnen we nu nadenken over de strategieën tijdens een eventuele volgende pandemie.” Kiezen voor categoriemanagement en meer centrale inkoopkracht zouden ook kunnen bijdragen aan de inkoop van medische materialen tijdens een crisis zoals de coronapandemie.
Volgens onderzoeker Esmee Peters is het lastig een voorspelling te doen over toekomstige maatregelen. “We weten bijvoorbeeld van tevoren niet precies welke producten bij een volgende crisis nodig zijn, laat staan wanneer en waar. Voorraden aanhouden is ook duur en producten hebben een houdbaarheidsdatum. Moeten we de eindproducten opslaan, of de grondstoffen waarmee snel een grotere verscheidenheid aan producten kan worden geproduceerd?”
Louise Knight, hoogleraar Public Sector & Healthcare Procurement aan de Universiteit Twente stelt dat het ook van belang is naar onderliggende systemen te kijken. “Een belangrijke les uit ons onderzoek is dat we moeten kijken naar het onderliggende inkoopsysteem; niet naar één organisatie of één mogelijke oplossing.” Ze noemt de zes oplossingsrichtingen bouwstenen voor de ontwikkeling van ‘een coherenter systeem’. Dat moet in de toekomst leiden tot een betere aanpak tijdens crises zoals de coronapandemie.
Voor het onderzoek interviewde het PPRC betrokkenen uit organisaties op landelijk niveau en uit de care en cure sector. Begin 2022 volgt deel II van het onderzoek, waarin het PPRC de internationale situatie onder de loep neemt. Voor het complete onderzoek werkt PPRC samen met de Universiteit Twente, de Erasmus Universiteit Rotterdam en IRSPP (International Research Study of Public Procurement).
Bron: PPRC.eu
Twee van de huidige acht XL-testpaviljoens sluiten weer omdat de Testen voor Toegang-testcapaciteit door het uitblijven van grote evenementen niet langer nodig is. In de testpaviljoens in Zwolle en Den Bosch, die ieder naar schatting 1 miljoen euro hebben gekost, is geen enkele test afgenomen.
De testlocaties stonden drie maanden klaar. Alles was aanwezig, alleen personeel ontbrak nog. De overheid gaf Stichting Open Nederland te opdracht te zorgen voor het openen van de paviljoens voor Testen voor Toegang, waar festivalgangers en andere evenementenbezoekers zich preventief konden laten testen. Naar schatting betaalde de overheid 300.000 tot 350.000 euro per maand voor elk paviljoen, in totaal ongeveer 1 miljoen euro per locatie. Er ontstond veel ophef over de werkwijze van het Rijk en Stichting Open Nederland, omdat grote opdrachten zonder aanbesteding werden vergeven. Aanbestedingsexperts stelden grote vraagtekens bij de aanpak en noemden deze begin dit jaar onrechtmatig.
Gemaakte kosten
Het ministerie is niet ontevreden over de gemaakte kosten voor de testlocaties die nu weer dichtgaan. Het was de bedoeling voldoende testcapaciteit op te zetten, maar het volgens VWS onverwachte sluiten van de horeca en het afgelasten van festivals zorgde ervoor dat de berekende testcapaciteit toch niet nodig was. De andere XL-testpaviljoens blijven vooralsnog wel staan.
Bron: Tubantia.nl
De Vervoersregio Amsterdam is allerminst zeker dat er zich voldoende partijen melden voor de Europese aanbesteding van de ov-concessie voor het ov tussen Amsterdam, Zaandstad en Purmerend. Door de coronacrisis zijn vervoerders minder geneigd zich in te schrijven op de eens zo populaire concessie.
De coronacrisis zorgde voor teruglopende reizigersaantallen en grote onzekerheid. Vervoerders leden daardoor grote verliezen. Als gevolg daarvan zijn buitenlandse aandeelhouders niet langer enthousiast over het inschrijven op Nederlandse ov-aanbestedingen. De Vervoersregio Amsterdam houdt ondanks toegezegde garanties rekening met geen of weinig inschrijvingen. Egbert de Vries, wethouder Verkeer en Waterstaat, waarschuwde staatsecretaris Van Veldhoven dit jaar al voor de afgenomen animo. “Buitenlandse aandeelhouders overwegen niet meer in de Nederlandse ov-markt te investeren”, schreef hij. Als gevolg daarvan neemt het aantal inschrijving en dus ook de concurrentie af. “Toekomstige aanbestedingen staan onder druk”, voorspelde hij.
Proeftuin
De concessie Zaanstreek-Waterland is de eerste grote concessie die na de coronacrisis wordt aanbesteed. Het traject is daarom een ‘proeftuin’ voor nieuwe Europese ov-aanbestedingen. Veel ov-aanbestedingen werden tot nu toe opgeschort omdat aanbestedende diensten vervoerders te weinig zekerheid konden bieden.
Bron: Parool.nl
Aanbestedingsexperts denken dat het aanbesteden van coronatesten voor vakantiegangers veel goedkoper was uitgevallen dan inkoop via de directe gunning waar het kabinet onlangs voor koos. De overheid heeft 249 miljoen euro gereserveerd voor gratis coronatesten voor vakantiegangers, in juli en augustus.
Dat het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat de bedrijven niet heeft laten concurreren op prijs, is volgens diverse aanbestedingsexperts een gemiste kans. ‘Bij een aanbesteding kun je partijen laten concurreren op kwaliteit en prijs. Nu niet. Financieel en doelmatig vind ik dat een slechte keuze”, zegt hoogleraar Europees en internationaal aanbestedingsrecht Elisabetta Manunza.
De door het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat ingehuurde testbedrijven moeten in de zomermaanden 3,5 miljoen testen kunnen uitvoeren. Daarvoor ontvangen ze een vergoeding per test: €64,25 voor een PCR-test en €19,25 voor een antigeentest. “Als je de vergoeding per test vastzet, moet je als minister de markt wel heel goed kennen”, zegt hoogleraar aanbestedingsrecht Huib van Romburgh.
Manunza vindt de gang van zaken verontrustend. De ministeries hadden kunnen kiezen voor een spoedprocedure, maar hebben nu een mogelijk onrechtmatig contract gesloten. “Daarmee wekken zij onterecht de indruk dat de regels in de weg staan, of heel ingewikkeld zijn. Dat is heel zorgelijk.”
In de kamerbrief die demissionair ministers Van Nieuwenhuizen (IenW) en De Jonge (VWS) onlangs naar de Tweede Kamer stuurden, gaven ze zelf ook al aan dat de huidige werkwijze mogelijk onrechtmatig is.
Bron: FD.nl
Het kabinet stelt een onderzoek in naar de mondkapjesdeal met Sywert van Lienden en de inkoop van persoonlijke beschermingsmiddelen tijdens de coronacrisis in het algemeen. Daarnaast komt er een loket waar betrokkenen mogelijke onrechtmatigheden bij inkoop van beschermingsmiddelen kunnen melden. Dat laat demissionair minister voor Medische Zorg, Tamara van Ark, weten aan de Tweede Kamer.
Van Ark schrijft dat er op dit moment al een onderzoek loopt naar de mondkapjesdeal die het ministerie van Volksgezondheid vorig jaar sloot met Sywert van Lienden. Ze wil dat er volledige openheid komt over de gang van zaken. Van Ark verwacht dat ze de resultaten van het onderzoek, dat uitgevoerd wordt door een forensisch accountant, op korte termijn bekend kan maken, nog voor het zomerreces van de Tweede Kamer.
Daarna volgt er een breder onderzoek naar de inkoop van persoonlijke beschermingsmiddelen tijdens de coronacrisis. Daarbij draait het om “ieders rol en verantwoordelijkheid daarin”. Een externe, onafhankelijke partij met forensische, inkoop-, fiscale- en data-expertise zal dat onderzoek uitvoeren. Deze partij is ook belast met het opzetten van een loket waar medewerkers van het ministerie van VWS en andere betrokkenen mogelijke onrechtmatigheden bij de inkoop van persoonlijke beschermingsmiddelen kunnen melden. Die informatie moet inzichtelijk maken hoe de inkoop is verlopen.
Volgens Sywert van Lienden wist het CDA dat hij een BV had opgericht waar hij de winst van de omstreden mondkapjesdeal met het ministerie van VWS in heeft ondergebracht. Dat zei hij in een uitzending van tv-programma Buitenhof, waar hij voor het eerst reageerde op de ophef rondom de deal.
Van Lienden stelt dat hij in het najaar van 2020 de integriteitscommissie van het CDA heeft ingelicht over de winst die hij maakte bij de deal met het ministerie. Daarnaast vermoedt hij dat het feit dat hij over een commerciële BV beschikte ‘over tafel is gegaan’ in gesprekken met de politiek assistent van demissionair minister De Jonge.
Presentator Twan Huys vroeg Van Lienden waarom hij niet eerder open is geweest over het bestaan van de BV. Van Lienden stelde vorig jaar steeds dat hij belangeloos mondkapjes regelde via de Stichting Hulptroepen Alliantie, terwijl hij in de aanloop naar de zomer al wist dat er geld over zou blijven. In eerste instantie waren dat tonnen, later werden dat miljoenen. Van Lienden zei daarop dat het vermengen van de stichting en de BV tot een ‘puinzooi’ heeft geleid. “Ik had net zo hard van de daken moeten schreeuwen dat er een BV was met winstoogmerk als dat er een stichting was zonder winstoogmerk”, zegt hij.
Van Lienden zegt spijt te hebben van het gebrek aan transparantie rondom de BV en de Stichting Hulptroepen Alliantie. Hij is van plan het rendement op zijn aandeel van de winst, 9 miljoen euro, te doneren aan goede doelen. De oorspronkelijke winst blijft voorlopig in een stichting zitten waarvan Van Lienden zelf de voorzitter is.
Het CDA meldde na de uitzending dat de partij een onderzoek instelt. De integriteitscommissie heeft naar eigen zeggen geen melding gehad van Van Lienden.
Er is ophef ontstaan over de overeenkomst die het ministerie van Volksgezondheid in april vorig jaar sloot met Relief Good Alliance (RGA). Sywert van Lienden, oprichter van RGA, zou dertig miljoen euro hebben verdiend aan de deal terwijl hij destijds stelde er zelf niets aan over te houden. Dat blijkt uit onderzoek van de Volkskrant en onderzoeksplatform Follow the Money.
Van Lienden richtte in eerste instantie de Stichting Hulptroepen Alliantie op, waarmee hij mondkapjes voor de Nederlandse overheid wilde regelen. Kort daarna richtte hij de BV Relief Goods Alliance op, waar het ministerie een deal mee sloot voor de inkoop van veertig miljoen mondkapjes. De deal had een waarde van honderd miljoen euro. Het ministerie veronderstelde zaken te doen met de opgerichte stichting, niet met een commerciële partij. Ondanks de bewering van Van Lienden dat hij niets overhield aan zijn werkzaamheden, schatte het ministerie later in dat er zo’n vijftien tot twintig procent winstmarge kwam kijken bij de deal.
Risicokosten
Van Lienden liet daarop weten dat productiekosten en posten voor het opvangen van risico’s deel uitmaakten van de totale prijs van de mondkapjes. Onderzoeksplatform Follow the Money zocht contact met importeurs van mondkapjes en schat in dat Van Lienden dertig miljoen euro winst heeft gemaakt. Die schatting is gebaseerd op informatie over inkoopprijzen van importeurs. De winstmarge zou nog hoger liggen dan gedacht en uitkomen op dertig procent. Van Lienden trekt de genoemde inkoopprijzen in twijfel en stelt dat de prijzen destijds hoger waren.
Verschillende deals
Vorige week werd bekend dat er meerdere, verschillende deals op tafel hebben gelegen. In het initiële voorstel van de Stichting Hulptroepen Alliantie konden de mondkapjes nog worden geleverd voor een prijs van €2,20 per stuk. Later kocht het ministerie de mondkapjes in voor €2,26 en €2,76 per stuk. Het ministerie kan niet verklaren waarom de prijs uiteindelijk hoger uitviel. Volgens de Volkskrant heeft het ministerie van Volksgezondheid dertien miljoen euro te veel betaald.
Diverse kamerleden hebben vorige week kamervragen gesteld over de deal. Zij willen weten wat er precies is gebeurd in april 2020 en willen inzage in het voorstel dat de Stichting Hulptroepen Alliantie destijds aan het ministerie deed.
Bron: de Volkskrant, Follow the Money
Het kabinet kende de opdracht voor het organiseren van een testsamenleving toe aan Stichting Open Nederland (SON) vanwege het non-profitkarakter, de ervaring die werd ingebracht en de snelheid die met de opdracht geboden was. Dat stelt demissionair minister van VWS De Jonge in antwoord op kamervragen van diverse kamerleden.
Kamerleden van D66 en GroenLinks vroegen De Jonge onder meer hoe het ministerie tot het besluit kwam het organiseren van een testsamenleving uit te besteden aan een private stichting, in plaats van een publieksrechtelijke instelling of een andere organisatie ‘met meer mogelijkheden tot verantwoording’. De Jonge schrijft: “Het kabinet heeft besloten met de Stichting samen te werken vanwege het non-profit karakter, de ervaring die werd ingebracht en de snelheid die nodig was.” Hij schrijft dat een verkorte aanbestedingsprocedure minimaal zes tot acht weken had geduurd. “De wens bestond echter op dat moment om in februari/maart 2021 van start te kunnen gaan met het opzetten van toegangstesten. Om die reden heb ik vanwege de snelheid, in afwijking van de Europese aanbestedingsregels, de Stichting financieel in de gelegenheid gesteld om dit te realiseren.”
Wel zegt De Jonge de stichting de opdracht te hebben gegeven andere partijen zoveel mogelijk via aanbestedingen te betrekken. Voor het opzetten van de teststraten past SON een open-house constructie toe.
Niet-transparant
Vorige maand ontstond er ophef nadat naar buiten kwam dat het kabinet 925 miljoen euro ter beschikking stelde aan SON, zonder de opdracht voor het organiseren van een testsamenleving (met teststraten voor toegangstesten) aan te besteden. Experts noemden de werkwijze niet-transparant en mogelijk onrechtmatig.
Go/no go
De Jonge schrijft in zijn kamerbrief dat het bedrag van 925 miljoen euro in fases wordt vrijgegeven. Het kabinet kijkt per keer of er een ‘go’ gegeven kan worden. Het grootste deel van het bedrag, 865 miljoen euro, is gereserveerd voor de periode juni tot en met augustus. In die periode moet de capaciteit van de teststraten op circa 225.000 testen per dag komen te liggen.
In de zesde aflevering van podcast De Gunningsfactor spreken we met Robert Driessen over de kostprijs van de Corona Zelftest en de enorm hoge prijs die de overheid daarvoor betaalde. We hebben ook Ed de Rochemont aan de lijn. Hij vertelt over het lustrumfeest van Nevi. De branchevereniging bestaat 65 jaar en organiseert een lustrumestafette. Met Eline Lagendijk nemen we het laatste aanbestedingsnieuws door.
Links uit deze aflevering:
Artikel over de Corona Zelftest: https://www.inkoperscafe.nl/zo-verdien-je-aan-corona/
What’s the price: https://www.whatstheprice.com/
Nevi lustrumestafette: https://nevi.nl/evenementen/on-demand-webinar-opening-nevi-estafette
Laatste aanbestedingsnieuws:
https://www.aanbestedingscafe.nl/italiaanse-maffia-aast-op-eu-herstelfonds-via-aanbestedingen/
https://www.aanbestedingscafe.nl/vroegtijdig-leveranciers-betrekken-leidt-tot-betere-ict-aanbestedingen/
https://www.aanbestedingscafe.nl/mercell-neemt-ctm-solution-over/
Webinars:
Supply Value https://www.supplyvalue.nl/actueel/events-2/
Adjust MVI Boost https://adjust.nl/event/mvi-boost/
Volledige agenda: https://www.aanbestedingscafe.nl/agenda/
Vond je dit een leuke podcast? Vergeet de podcast niet te liken, te delen en je te abonneren. Heb je een vraag of opmerkingen? Stuur dan een mail naar: [email protected]. De leukste reactie belonen we met een verrassingspakket.
Er zijn ook mogelijkheden om je product, dienst of bedrijf te promoten. Interesse? Stuur dan een mail naar: [email protected].
De Italiaanse justitie vreest dat Europees geld, bedoeld voor het herstellen van de Europese en Italiaanse economie na corona, naar de Italiaanse maffia gaat. In Italië staan speciale opsporingsteams klaar om dat te voorkomen, maar de kans is aanwezig dat de maffia ook in andere landen meedingt via Europese aanbestedingen.
Omdat Italië flink te lijden heeft gehad onder het coronavirus gaat een groot deel van het Next Generation EU herstelfonds naar Italië: zo’n 200 miljard euro aan leningen en subsidies. Met het geld uit het herstelfonds wil de Italiaanse overheid inzetten op digitalisering, energietransitie, infrastructuur, gezondheidszorg en het versnellen van rechtszaken. Dat laatste moet de economische groei aanzwengelen. Volgens Maurizio Vallone, hoofd anti-maffiarecherche van het Italiaanse ministerie van Binnenlandse Zaken, bereidt de maffia zich voor op de enorme som geld die naar Italië toe komt.
Criminele organisaties zoeken uit in welke sectoren het geld geïnvesteerd wordt en proberen openbare aanbestedingen binnen te halen. “Bedrijven waar zij achter verscholen zitten, vormen kartels bij het doen van offertes. Ze kopen functionarissen om die in de commissies zitten die de aanbestedingen toekennen, of infiltreren zelf in die commissies. Dan wordt er een bedrijf voor de aanbesteding uitgekozen dat dicht tegen de maffia aanzit in plaats van een bedrijf dat eerlijk meedingt.” Ook kopen maffiabendes mogelijk bedrijven op die het door de coronacrisis moeilijk hebben gehad. Met die bedrijven dingen ze vervolgens mee naar opdrachten via aanbestedingen.
Screening
De Italiaanse overheid is scherp op fraude. Bedrijven die aanbestedingen winnen worden onderzocht op banden met de maffia. Als dat zo blijkt te zijn komt het bedrijf op een zwarte lijst en mag het niet meer meedoen aan openbare aanbestedingen. Vorig jaar kwamen er 275 bedrijven op die zwarte lijst terecht. Het is echter de vraag wat de Italiaanse maffia in het buitenland aan zal richten. De organisatie kan ook in de rest van Europa subsidies en aanbestedingen binnen proberen te halen. Andere Europese landen hebben veel minder ervaring met de maffia dan Italië. “Het is waarschijnlijker dat de Italiaanse georganiseerde misdaad juist dáár zal proberen om subsidies en aanbestedingen binnen te halen.”, stelt Vallone.
Bron: Trouw
Stichting Open Nederland (SON), belast met het organiseren van een Nederlandse ‘testsamenleving’, zet de komende tijd verschillende aanbestedingen in de markt. Vorige maand kwam er veel kritiek nadat bleek dat de stichting een budget van 925 miljoen euro tot zijn beschikking kreeg, zonder dat er was aanbesteed.
SON heeft zeven aanbieders van testlocaties geworven die vanaf mei ‘zullen worden ingezet om het landelijk fijnmazig netwerk van testaanbieders te organiseren’, zo laat demissionair minister Hugo de Jonge weten aan de Tweede Kamer. Hiervoor is een open-houseprocedure gevolgd. Volgende week volgt er een nieuwe aanbesteding. Daarnaast besteedt SON ook de bemensing van XL-teststraten aan, waarna deze XL-teststraten eind juni operationeel moeten zijn.
Niet-transparant
Onderzoeksplatform Follow the Money onthulde vorige maand dat de Nederlandse overheid de opdracht voor het organiseren van een testsamenleving, ter waarde van 925 miljoen euro, niet had aanbesteed. Ook bleek dat SON een aanbieder van coronatesten direct in de arm had genomen, ook zonder aan te besteden. Aanbestedingsexperts noemden dit hoogst ongebruikelijk en spraken van een zeer niet-transparante handelswijze.
Uit onderzoek van NRC blijkt dat 120 van de 355 gemeenten geen sluitende begroting over 2021 in kunnen leveren. Twaalf gemeenten staan onder curatele van de provincie. Gemeenten kunnen onderhoudstaken soms niet langer uitvoeren terwijl ze de lasten voor inwoners jaar na jaar moeten verhogen.
NRC onderzocht 336 toezichtbrieven om een beeld te krijgen van de gemeentelijke financiën. Toezichtbrieven bevatten een respons van de provincie op de door een gemeente ingediende begroting. Bijna alle gemeenten moesten de afgelopen jaren miljoenen euro’s bezuinigen of moeten op dit moment overgaan tot bezuinigingen om hun begroting over de komende vier jaar rond te krijgen. Het probleem speelt zowel bij grote als kleine gemeenten.
Decentralisatie
Volgens de gemeenten ligt het probleem bij de decentralisatie van de zorg, die inging in 2015. De kosten liepen op omdat het Rijk zorgtaken doorschoof naar de gemeenten, terwijl tegelijkertijd de zorgbudgetten van gemeenten werden gekort. Hierdoor kwamen gemeenten jaarlijks structureel geld tekort.
Dat gemeenten moeten bezuinigen staat in schril contrast met de nieuwe opgaven die bij gemeenten neer worden gelegd. Nieuwe wetgeving, zoals de Omgevingswet, kan volgens veel gemeenten onder de huidige omstandigheden niet naar behoren worden uitgevoerd.
De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) stuurde vorige maand nog een brandbrief naar het Rijk over de ontstane tekorten. Gemeenten en het Rijk zijn nu in onderhandeling over extra financiële ondersteuning.
Bron: NRC.nl
Wat dachten we het toch altijd goed voor elkaar te hebben in ons ‘waanzinnig gave’ land. We waren verheven boven de stuntelende Belgen, de grillige Britten en de corrupte Italianen. En kijk waar we nu staan: we worden uitgelachen om ons vaccinatiebeleid, gooien om de haverklap scholen open en dicht en hebben in de toeslagenaffaire ontdekt dat we een totaal falende rechtsstaat hebben.
We blijken hopeloos verdwaald. En tot overmaat van ramp krijgen we iedere week een nieuwe routekaart. Maar als je niet weet waar je staat en waar je heen wilt, is een plattegrond überhaupt niks waard.
Neem de avondklok van afgelopen maand. De grootste inperking van vrijheid sinds de Tweede Wereldoorlog en ook nog eens anti-democratisch doorgedrukt. En dat onder leiding van de partij die vrijheid en democratie in de naam heeft staan. Blijkbaar is de pandemie zó urgent en onzeker dat politieke idealen even aan de kant moesten worden geschoven.
Maar is het hele punt nu juist niet dat je idealen je zouden moeten hélpen om met urgentie en onzekerheid om te gaan? Overbevolking, armoede, klimaatproblematiek; thema’s die net zo onzeker en urgent zijn. Maar terwijl een pandemie volledig wordt overgelaten aan ‘de deskundigen’ in een outbreak management team, worden de andere uitdagingen in verkiezingen platgeslagen tot 120 of 130 op de snelweg.
Dat het ook anders kan zagen we toen we afgelopen jaar een klant hielpen inschrijven op een aanbesteding. De gemeente Groningen had een hele praktische opdracht: het herinrichten van een straat, inclusief warmtenet, stenen en groenstrook. Normaal moet je dan van alles schrijven over communicatiemanagement, borging en continuïteit. Het resultaat is vaak dat inschrijvers ongeveer hetzelfde plan indienen, met af en toe een verrassende keuze of meerwaarde.
Maar deze uitvraag was idealistisch van aard. En als linkse gemeente was de vraag: hoe zou je deze opdracht zo sociaal mogelijk uit kunnen voeren? Wat volgde was een stortvloed aan enthousiasme en creativiteit bij ons en onze klant. Van lunch bij lokale ondernemers tot projecten met basisscholen; juist omdat deze aanbesteding niet was platgeslagen wisten we met een maximale score de verwachtingen van de gemeente ruimschoots te overtreffen.
En we zien daar gelukkig steeds meer ruimte voor. Nationale werkgeversorganisatie VNO-NCW en MKB Nederland publiceerden deze week haar agenda voor de komende tien jaar, en de ambities zijn groot. Tegenover het vrijemarktdenken zetten ze het Rijnlands model 2.0, waar overheid en ondernemer de handen ineenslaan. Van innovatie en inclusiviteit tot een duurzaam leefklimaat: ondernemers zijn de sleutel naar het oplossen van maatschappelijke vraagstukken in hun omgeving, op lokaal, regionaal en nationaal niveau.
Aanbestedingen zijn nu precies de concretisering van die ambities. Het is de plek waar je door experimenteren en samenwerken komt tot idealen in de praktijk. Dat werkt niet als inkopers aanbestedingen blijven platslaan, en steeds minutieus de route uitstippelen. Ik hoop dat Gemeente Groningen, VNO-NCW en MKB Nederland de voorbode zijn, en dat we steeds meer idealen om weten te zetten in acties. Een goede aanbesteding is een expeditie, waar overheden en ondernemers samen de mogelijkheden verkennen. En dat werkt alleen als we toegeven dat we hopeloos verdwaald zijn.
D66-kamerlid Van Weyenberg heeft het ministerie van I&W, Financiën en SZW om uitleg gevraagd over beveiligingsaanbestedingen op Schiphol. Hij vraagt zich af of het risico voor de teruglopende vraag naar beveiligingsdienste terecht bij de beveiligingsbedrijven is neergelegd.
Door de coronacrisis is er minder vraag naar beveiligingsdiensten. Van Weyenberg vraagt de verantwoordelijke ministers of het risico voor die teruglopende vraag volledig wordt neergelegd bij de beveiligingsbedrijven die op Schiphol opereren. Daarnaast vraagt hij zich af of het klopt dat beveiligingsbedrijven geen gebruik kunnen maken van de Tijdelijke noodmaatregel Overbrugging voor Werkgelegenheid (NOW). Er zou geen goede vergelijking met het voorgaande jaar gemaakt kunnen worden waardoor beveiligingsbedrijven naast de regeling grijpen.
Verantwoordelijkheid
Indien Schiphol wel gebruik kan maken van de NOW stelt Van Weyenberg voor de beveiligingsbedrijven aan te merken als ‘startend’, zodat ze wel gebruik kunnen maken van de regeling. Hij vindt dat de luchthaven verantwoordelijkheid moet nemen omdat het een staatsdeelneming is. Het niet doorbetalen van beveiliging zou volgens hem op den duur een risico kunnen vormen omdat beveiligingspersoneel schaars is.
Arbeidsomstandigheden
Vorige maand ontstond er nog ophef over de arbeidsomstandigheden van beveiligers. Vakbond CNV stelde dat het aanbestedingsbeleid op Schiphol is doorgeslagen. Nieuwe dienstverleners die personeel van andere beveiligingsbedrijven overnemen houden weinig tot geen rekening met bestaande afspraken over werktijden. Daarnaast zouden de bedrijven steevast laag inschrijven, wat volgens de CNV ten koste gaat van de arbeidsvoorwaarden.
De beschikbaarheidsvergoeding voor het OV die bedrijven ontvangen vanwege de coronacrisis wordt met drie maanden verlengd. Het kabinet reserveert er 370 miljoen euro voor.
Eerder kreeg de OV-sector al 1,5 miljard euro voor 2020 en 740 miljoen euro voor de eerste helft van 2021. Hiermee werd meer dan negentig procent van de kosten van ov-bedrijven vergoed. Daarna zou eventueel een versoberde regeling volgen. Met de nieuwe impuls krijgt de sector alsnog een vergoeding van hetzelfde formaat als voorheen.
Toekomstige beschikbaarheidsvergoeding
De beschikbaarheidsvergoeding moet de ov-sector helpen het openbaar vervoer te laten rijden, ondanks teruglopende reizigersaantallen en groeiende onzekerheid. Uiterlijk op 1 juli volgt een besluit over het laatste kwartaal van 2021. Tot die tijd onderzoeken ov-bedrijven mogelijke kostenbesparingen.
Uit data van TenderNed blijkt dat er veertig procent meer nieuwe ondernemingen zich hebben geregistreerd in vergelijking met de jaren ervoor. De stijging startte in april en hield de rest van het jaar aan.
In totaal registreerden 6377 ondernemingen zich in 2020 op TenderNed. Ook het aantal ondernemersaccounts steeg sterk, met 10490 registraties in 2020 ten opzichte van circa 6000 gebruikers in de jaren ervoor. TenderNed vermoedt dat de coronacrisis de stijging heeft veroorzaakt. Het aantal aanbestedende diensten groeide met 84, ongeveer een kwart minder dan in de jaren ervoor.
Meer aankondigingen in derde en vierde kwartaal
Naast het groeiend aantal ondernemingen op TenderNed nam ook het aantal aankondigingen toe in de laatste twee kwartalen van 2020. Er werden in de laatste zes maanden 500 aankondigingen meer gepubliceerd dan in de eerste twee kwartalen.
Bron: TenderNed.nl
Het ministerie van Volksgezondheid heeft in oktober vorig jaar sneltesten ingekocht via een onderhandse procedure. De inkoop van de testen had echter via een Europese aanbesteding moeten gebeuren, stelt hoogleraar Europees en nationaal aanbestedingsrecht Pieter Kuypers in een publicatie van onderzoeksplatform Follow the Money.
Het ministerie maakte in oktober gebruik van de onderhandelingsprocedure met dwingende spoed, waardoor onderhandse inkoop van sneltesten van drie leveranciers mogelijk werd. Die procedure werd vorig jaar in het leven geroepen door de EU om snelle inkoop voor de bestrijding van het coronavirus mogelijk te maken. Maar Nederland had gewoon Europees aan moeten besteden, stelt Kuypers. “In oktober 2020 kon je eigenlijk niet meer stellen dat de aankoop van testen onvoorzien was, nog afgezien van de andere voorwaarden. Ik kan me voorstellen dat je een beperkte hoeveelheid testen koopt om die periode te overbruggen, maar hier gaat het om vele miljoenen testen, benodigd voor een langere periode.”
Eind oktober schreef het ministerie wel een eerste aanbesteding uit voor de inkoop van sneltesten. Het is nog niet bekend aan wie de aanbesteding is gegund.
Vijf leveranciers
Naast manier van inkopen zijn er nog meer aandachtspunten. Zo scoort een deel van de goedgekeurde sneltesten onder de maat en krijgen andere fabrikanten geen toegang tot de markt, stelt Follow the Money op basis van gesprekken met leveranciers. Zij ‘stuiten op een muur’ bij het ministerie en het RIVM. Die laatste wil nieuwe leveranciers niet opnemen in een lijst van nu vijf goedgekeurde fabrikanten. Er is voor andere leveranciers geen manier om hun sneltesten goedgekeurd te krijgen, zoals in Duitsland wel gebeurt. GGD’en en commerciële teststraten mogen alleen de sneltesten van de vijf goedgekeurde fabrikanten gebruiken. Alleen voor ziekenhuislaboratoria geldt een uitzondering.
Omdat de sneltesten over een CE-keurmerk bevatten zouden de testen vrij verhandeld moeten kunnen worden binnen Europa. Daarom is de werkwijze van het ministerie en het RIVM volgens Kuypers in strijd met Europese wetgeving.
Bron: Follow the Money
Beste Mark,
Allereerst mijn oprechte dank voor je inzet in deze moeilijke tijden. Ik heb het afgelopen jaar vaak gedacht dat ik erg blij ben, dat ik niet in je schoenen sta. De verantwoordelijkheid die je draagt lijkt me verschrikkelijk zwaar en hoe goed je het ook doet, achteraf krijg je toch gezeur. Ik sta echt versteld hoe sommige politici ook nog politiek gewin uit deze crisis proberen te halen.
Toch zijn er ook wel zaken die minder goed gaan en daarbij wil ik je graag, namens de aanbestedingscommunity, de helpende hand toesteken. Wij zijn bij aanbestedingen gewend om complexe (inkoop)processen met meerdere aspecten te combineren. We houden rekening met de kwaliteit, de duurzaamheid, de maatschappelijke waarde, de leverdatum, de garantietermijn, social return en aan alles hangt ook nog een prijskaartje.
Dat lijkt wel een beetje op waar we nu bij covid-19 mee geconfronteerd worden: wat zijn de gevolgen voor de IC’s en de ziekenhuizen, welke bedrijfstakken steunen we en op welke manier, wat zijn de psychologische effecten voor de bevolking, en niet te vergeten, wanneer komt de bodem van de schatkist in zicht?
Wat wij bij aanbestedingen doen, is de opdracht verdelen in verschillende gunningscriteria waarbij we eerst moeten bepalen hoe belangrijk de criteria zijn ten opzichte van elkaar. Laten we dat nu ook eens doen voor de covid-19-crisis. Ik heb drie criteria bedacht. Als je er even voor gaat zitten zijn er natuurlijk wel meer te bedenken.
Criterium 1 is de gevolgen voor de IC’s en de ziekenhuizen. Zeer terecht is het uitgangspunt dat we willen voorkomen dat artsen à la minute keuzes over leven en dood moeten maken. Dat heeft met beschaving en met ethiek te maken. Het is zelfs zo dat je zou kunnen stellen dat het voorkomen van de ‘à la minute beslissing over leven of dood’ niet een (gunnings)criterium is, maar een eis. In de aanbestedingswereld is dat heel normaal. Sommige zaken zijn een eis (daar moet je aan voldoen) en andere zaken een gunningscriterium (daar kun je op scoren). Laten we daarom zeggen dat het voorkomen van het overstromen van de IC’s een eis is. Wat er ook gebeurt, hier valt niet aan te tornen.
De normale drukte in de ziekenhuizen is uiteraard ook van belang, zeker als daarvoor andere operaties uitgesteld moeten worden. Maar dat deel is geen eis, daarbij kun je wel degelijk een calculatie van de effecten maken en die vergelijken met andere criteria.
Het tweede criterium is de economie. Welk leed veroorzaak je op korte en lange termijn door strenge lockdownmaatregelen? Ik juich toe dat er ruimhartig gesteund wordt, maar daar zitten ook grenzen aan. Als we de schatkist nu leeg laten lopen voor sportschoolhouders, cafébazen, reisadviseurs en theatermakers, heeft dat op lange termijn gevolgen voor onze ‘normale’ uitgaven (onderwijs, gezondheidszorg, wegenonderhoud etc). Toch is het wel degelijk een belangrijk criterium. Het zou heel slecht, en vooral ook oneerlijk zijn, als we de gevolgen van de strijd tegen covid-19 afwentelen op een aantal branches. Het beoordelen van die gevolgen kan alleen door een deskundige beoordelingscommissie met specifieke kennis over dit soort zaken.
Het derde criterium is het psychologische effect op de bevolking. Het ligt voor de hand dat sommige toch al kwetsbare mensen in de problemen komen. Het vervelende hierbij is dat we dat moeilijk kunnen kwantificeren. Je hebt nu eenmaal mensen die altijd zeuren, en je hebt mensen die echt door de maatregelen in ernstige psychische problemen zijn gekomen. Dat onderscheid is moeilijk. In de aanbestedingswereld hebben we ook zoiets, en dat is duurzaamheid. Er zijn allerlei mooi klinkende initiatieven, maar de echte effecten van het vragen naar duurzame oplossingen zullen pas over een aantal jaren duidelijk worden. Dan pas kun je zeggen of het zin had om het afval te laten inzamelen met elektrische vrachtauto’s. Ook hier is vertrouwen op de mening van deskundige beoordelaars het enige wat je kunt doen.
Bij aanbestedingen maken we eerst een verdeling. Hoe belangrijk zijn de criteria ten opzichte van elkaar. We hebben de IC’s een eis gemaakt, dus we houden drie criteria over. Je moet dan keuze maken in belangrijkheid. Bijvoorbeeld criterium 1 (druk ziekenhuizen) telt mee voor veertig procent, criterium 2 (economische gevolgen) telt mee voor veertig procnet en criterium 3 (psychische gevolgen) telt mee voor twintig procent. Die verhouding, die keuze wordt gemaakt door de politiek verantwoordelijken, en bewaakt door de inkoper. Ik laat bewust even het prijscriterium buiten beschouwing, maar het mag duidelijk zijn dat dat ook een rol speelt.
Voor alle drie de criteria geldt dat je de inschrijvingen (bij covid-19 de gevolgen van de verschillende maatregelen) moet laten beoordelen door deskundige beoordelingscommissies. Criterium 1 wordt beoordeeld door wat nu het OMT (Outbreak Management Team) genoemd wordt, criterium 2 door een beoordelingscommissie van vooraanstaande economen, ondernemers en wetenschappers, en criterium 3 door een beoordelingscommissie van psychologen en sociologen. Zoals je ziet praten we dus over verschillende disciplines.
Ook hierbij valt een les uit de aanbestedingswereld te leren. Bij ons zijn de namen van de leden van de beoordelingscommissie niet bekend. Hierdoor voorkomen we oneigenlijke beïnvloeding en zorgen we ervoor dat die mensen onbelast door externe factoren, hun eerlijke deskundige mening kunnen geven. Bovendien stellen wij in de aanbestedingswereld dat het niet gaat om de individuele mening van de beoordelaars, maar om hun gezamenlijke oordeel. Ik vind het heel raar om te zien dat de leden van het OMT zonder enige terughoudendheid hun mening in het openbaar verkondigen. Hoe sympathiek ik Diederik Gommers ook vind, ik hoef hem niet bij Op1 te zien zitten.
Iets anders is hoe zo’n beoordelingscommissie (zoals het OMT) tot een keuze moet komen. Wij in de aanbestedingscommunity zijn er allang achter dat in consensus (gezamenlijk) tot een keuze komen zo’n beetje de slechtst denkbare werkwijze is. Feitelijk bepalen degenen met de hoogste rang of de grootste mond dan wat er gebeurt. Daarom zeggen wij, laat de beoordelaars eerst los van elkaar de keuzes maken (de cijfers geven), zet ze vervolgens om de tafel om hierover te discussiëren (zonder dat er dan beslissingen genomen worden), en laat dan daarna de individuele beoordelaars op hun eigen werkplek hun definitieve keuze of beoordeling maken.
De andere commissieleden weten dus ook niet wat voor cijfer hun mede-beoordelaars uiteindelijk gegeven hebben. Op deze manier is er wel een uitwisseling van meningen, maar kan ieder lid toch onbevangen zijn eigen oordeel geven. (Ik heb eens zo’n echte ‘vergadertijger’ horen opscheppen, dat hij de vergadering net zo lang rekte tot iedereen murw was, om dan op het laatste moment, als iedereen moe was en naar huis wilde, zijn eigen voorstel erdoor te drukken)
En let op, Mark, geen rapportcijfers laten geven. Die vertekenen het beeld, niemand geeft een 1,2,3, 9 en 10. Beter is het consumentenbondsysteem.
Dus: moeten de basisscholen weer open?
Min min absoluut niet
Min niet
Neutraal geen mening
Plus ja
Plus plus zo snel mogelijk
(Je kunt er nog wat plussen en minnen bijdoen, maar hiermee benut je tenminste het hele spectrum.)
In het inkoopproces is de inkoper de spil. In het covid-proces ben jij die spil, Mark. Jij moet de generalist zijn, die naar aanleiding van de resultaten van de beoordelingscommissies, samen met het parlement de knopen doorhakt. En jij moet die keuzes ook verantwoorden en uitleggen. In de aanbestedingswereld noemen wij dat het transparantiebeginsel en daaruit voort komt de motiveringsplicht. In de gunningsbeslissing wordt uitgelegd waarom er gekozen wordt voor oplossing/inschrijving A en niet voor oplossing/inschrijving B. Jij doet dat goed, Mark, die persconferenties zijn prima te begrijpen, en in de Tweede Kamer ga je er dieper op in, precies zoals het hoort.
Beste Mark, ik hoop dat je er wat aan hebt. Ik wil graag gezegd hebben dat ik bijzonder blij bent dat jij nu onze minister-president bent, al is het demissionair. Ik heb diep respect voor jouw functioneren onder deze extreem moeilijke omstandigheden en ik zal op je te stemmen zolang je je verkiesbaar stelt (dat is nogal wat als je weet dat ik mijn hele leven al op de PvdA stem…).
Maar wat mij betreft mag je strenger zijn naar je ‘beoordelingscommissies’. Hun functie is het geven van een deskundig oordeel over hun deeltje van de aanbesteding/coronacrisis, en niet het aanwakkeren van het publieke debat. Prima, als iemand dat wil, maar stap dan uit het OMT.
Vanwege de aanhoudende onzekerheid voor OV-bedrijven zoekt de OV-sector naar alternatieve manieren van aanbesteden. Kennisplatform CROW en het samenwerkingsverband van decentrale OV-autoriteiten (DOVA) ondervroegen vijf vervoerders over de huidige stand van zaken en gewenste aanpassingen.
Volgens CROW heeft aanbesteden op korte termijn geen zin. Door de coronacrisis kampen vervoerders met onzekere reizigersaantallen. Vervoerders kunnen daardoor het risico van de opbrengsten bij een doorsnee aanbesteding niet dragen. Dat leidde vorig jaar al tot minimale animo voor concessies, zoals bij de Valleilijn. Overheden kiezen daardoor voor noodconcessies met een kortere looptijd, zoals bij de concessie Rijn-Waal.
Uit de marktverkenning komen twee alternatieve scenario’s naar voren: een ‘blauw’ en ‘rood’ pakket. In het blauwe scenario is de overheid verantwoordelijk voor de ontwikkelfunctie en de opbrengsten. De vervoerders verzorgen de bestelde diensten, dragen het kostenrisico, maar zijn niet opbrengstverantwoordelijk. Het rode pakket houdt vast aan de huidige aanbestedingsmethoden maar introduceert meer dialoog. Het opbrengstrisico ligt (tijdelijk) deels of geheel bij de overheid, en er komen afspraken over risicoverdeling en een uitgebreidere financieringsregeling voor materieel.
Op- en afschalen
Vervoerders pleiten daarnaast voor een aantal andere aanpassingen. Zo willen ze tijdens de duur van de concessie het vervoersaanbod kunnen op- en afschalen. Ook willen ze een andere verdeling van de financieringslasten van het materieel en geven aan wat de een optimale grootte van een concessie is: een omzet van tussen de 40 en 80 miljoen euro per jaar.
Van de elf miljoen euro die het Rijk in 2018 beschikbaar stelde voor de aanleg van infraprojecten is sindsdien slechts 7,3 miljard besteed. Een derde van de begrote infraprojecten is de afgelopen jaren doorgeschoven, blijkt uit de Infrastructuurmonitor 2020-2021 van het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB). Het aandeel projecten dat in de beginfase vertraging oploopt zal dit jaar naar verwachting verdubbelen.
Het EIB noemt meerdere oorzaken voor het doorschuiven van projecten: capaciteitsproblemen, hoge complexiteit van projecten en de stikstofproblematiek. Een gedeelte van het budget dat bij het Regeerakkoord in 2018 werd vastgesteld is zelfs doorgeschoven tot na 2025. De komende jaren komt er wel meer geld beschikbaar voor de aanleg van hoofdwegen, vaarwegen en spoorwegen, met een piek in 2023 en 2024. In die jaren zal er zo’n 8,5 tot negen miljard euro beschikbaar zijn vanuit het Infrastructuurfonds en het Deltafonds.
Vertraagde projecten
In de verkennings- en planfase van wegenbouwprojecten verdubbelde de vertraging (wijziging van het opleveringsjaar) ten opzichte van 2020. In dat jaar raakte nog vijftien procent van alle startende projecten vertraagd. In 2021 voorspelt het EIB dat bijna dertig procent van de projecten vertraagd raakt. Dat is te wijten aan de stikstofproblematiek, maar het EIB noemt ook PFAS en mogelijke vertraging bij aanbestedingstrajecten door bemoeilijkte communicatie, veroorzaakt door de coronacrisis. Bij wegenbouwprojecten die zich al in de realisatiefase bevinden is deze stijging niet te zien.
Terwijl COVID-19 wereldwijd samenlevingen ontwricht, gaat de aanbestedingswereld vrolijk verder met de zoektocht naar de Economisch Meest Voordelige Inschrijving (EMVI). Van harte gefeliciteerd. Voor een marktconform bedrag heb je de partij gevonden die z’n processen goed voor elkaar heeft, risico’s indekt met beheersmaatregelen en onvoorziene situaties borgt.
Maar is het hele idee niet dat al die borging in één klap volkomen waardeloos is gebleken?
Hoeveel KPI’s, doelstellingen en monitoring je ook omschrijft, het uitgangspunt van een EMVI-inschrijving is altijd de huidige situatie. En als de coronapandemie iets aantoont, is het dat de huidige situatie niet het juiste uitgangspunt is. De toekomst is onzeker. En met smeltende poolkappen, brandende vluchtelingenkampen en een man met 160 miljard op z’n rekening kunnen we er wel op gokken dat het er niet per se veel beter op gaat worden.
COVID-19 is nog maar een voorproefje van de crises die komen gaan. En als we die net zo te lijf gaan als de huidige pandemie, vallen de grootste klappen bij degenen die ze onmogelijk kunnen opvangen.
Neem de horecabedrijven in rampjaar 2020. De steunpakketten vanuit de overheid zijn maar een doekje voor het bloeden, en de verwachting is dat meer dan vijftig procent van de horeca eraan onderdoor gaat. En ‘onderdoor’ betekent in dit geval niet dat er een topman met een gouden handdruk wordt weggestuurd, en dat het bedrijf door een buitenlandse investeerder wordt overgenomen. Nee, in dit geval hebben we het echt over schrijnende persoonlijke situaties van faillissement en schuldsanering.
Laten we nu echt de kleine ondernemers de lasten dragen van een wereldwijde pandemie? Straffen we hen omdat ze nu eenmaal de verkeerde droom zijn gevolgd?
Aanbestedingen gaan over contracten van vier, zes of soms wel tien jaar, en bieden dus een middel voor overheden en ondernemingen om zich samen te wapenen tegen de toekomst. Hier zou je de basis moeten leggen om de grootste klappen in de toekomst op te vangen en eerlijk te verdelen. Eerlijk voor de mens, de maatschappij en het milieu. Maar dan moet je echt wel wat verder durven denken dan een paar ISO-certificaten en een werkervaringsplek. EMVI is dood. Lang leve MMVI: de Maatschappelijk Meest Verantwoordelijke Inschrijving.
De Provincie Gelderland durft het niet aan een aanbesteding uit te schrijven voor de concessie Rijn-Waal met een termijn van tien jaar. Vanwege de coronacrisis is de situatie te onzeker. Daarom kiest de provincie voor een overbruggingsperiode, met een noodconcessie van twee jaar. Die loopt van 2022 tot 2024.
De provincie kiest voor de noodconcessie omdat vervoerders door de coronacrisis geen zekerheid hebben over reizigersaantallen. Daarnaast hebben ze minder inkomsten, dus is er minder financiële ruimte voor het doen van investeringen. “Nu aanbesteden zou ten koste gaan van de dienstregeling, service aan reizigers en de kwaliteit van het openbaar vervoer voor een lange periode. De verwachting is dat over twee jaar de reizigerspatronen en -aantallen weer beter te voorspellen zijn”, stelt de provincie.
De aanbesteding voor de concessie Rijn-Waal met een termijn van tien jaar was eerder dit jaar al stilgelegd vanwege de coronacrisis. De concessie beslaat de regio Arnhem-Nijmegen, een deel van de Gelderse Vallei, een deel van de regio Achterhoek en het hele Rivierengebied.
Terughoudend
Vervoerders zijn vanwege de coronacrisis terughoudend met het inschrijven op OV-aanbestedingen. Vorige maand werd al bekend dat ondanks financiële toezeggingen van de provincie Gelderland, geen enkel vervoersbedrijf zich inschreef voor de aanbesteding van de concessie Valleilijn, tussen Wageningen en Amersfoort.
Bron: OVpro.nl
