Aanbesteden met slimme mix van specialisten

Ton Lammers

Inkoopspecialist ICT – Belastingdienst

Het Douane Laboratorium in Amsterdam doet onderzoek voor de Douane, een onderdeel van de Belastingdienst. Als het systeem voor het vastleggen van de onderzoeksresultaten aan vervanging toe is, pakt inkoopspecialist Ton Lammers de aanbesteding op. De kracht van dit inkooptraject? ‘De gedegen voorbereiding en een aanbestedingsteam dat van alle markten thuis is.’

Samenstelling van producten
Is dit vruchtensap, nectar of limonade? Een belangrijke vraag voor de Douane, want de samenstelling van een product bepaalt welke douanewetgeving van toepassing is. Voor chemisch onderzoek naar producten schakelt de Douane het Douane Laboratorium in. Het lab doet 15.000 tot 20.000 onderzoeken per jaar waarbij gegevens van meer dan 100.000 analyses worden ingevoerd. De resultaten die uit het onderzoek komen, worden vastgelegd in een Laboratorium Informatie Management Systeem (LIMS). Na jarenlange trouwe dienst is het systeem van het lab hard aan vervanging toe. Het is verouderd, vernieuwingen zijn niet goed toe te passen en er is te veel onderhoud nodig. Bij het Inkoopuitvoeringscentrum (IUC) in Apeldoorn dat de ICT van de Belastingdienst inkoopt, komt de vraag binnen om het LIMS te vervangen.

Multidisciplinair aanbestedingsteam
Inkoopspecialist Ton Lammers gaat aan de slag met een marktanalyse om geschikte marktpartijen in kaart te brengen. Daarnaast worden de specificaties opgesteld. ‘Bewust hebben we gekozen voor een multidisciplinair aanbestedingsteam. Met een mix van specialisten: IT-architecten, gebruikers, technisch consultants, juristen, economen en natuurlijk inkoopspecialisten. Samen zijn we gaan brainstormen. Wat is de bestaande situatie? Waar lopen we tegenaan? Welke functionaliteiten missen we? We wilden bijvoorbeeld naar een web based applicatie en een mobiele toepassing.’

‘Aanvankelijk vroegen we inschrijvers om gebruiksvriendelijkheid op papier aan te tonen. Maar we wilden meer bewijs’

Gebruiksvriendelijkheid staat voorop
De zoektocht naar een leverancier begint. Gevraagd wordt om een nieuw LIMS te leveren en te implementeren, inclusief beheer, onderhoud en het instrueren van de gebruikers van het systeem. Ton: ‘We hebben ruim de tijd genomen om de markt mee te laten denken over de technische mogelijkheden. De eisen werden daardoor steeds verfijnder.’ Volgende stap is het bepalen van de gunningscriteria. ‘Uiteindelijk zijn dat er zes geworden. Je vraagt bijvoorbeeld naar wat de applicatie technisch kan en naar de gebruiksvriendelijkheid. Aanvankelijk vroegen we de inschrijvers om dit op papier aan te tonen. Maar we wilden meer bewijs.’

Demonstratie in het lab
Het aanbestedingsteam besluit een zogenaamde use case, ofwel een beschrijving van het gedrag van het systeem, samen met de medewerkers van het laboratorium op te stellen. Zo kun je nagaan hoe het systeem in de praktijk werkt. Leveranciers moesten in een simulatie laten zien hoe dit voor hun voorstel zou uitpakken. Ton: ‘De leveranciers van de twee best beoordeelde inschrijvingen hebben we uitgenodigd om een demonstratie te geven. We wilden graag met eigen ogen zien hoe de applicatie werkt. Deze werkwijze is misschien arbeidsintensief, maar het was voor ons wel de moeite waard. Zo kregen we echt een goed beeld van de realiteit.’

Langlopend contract
Met de winnende partij is een contract voor vijf jaar gesloten met een mogelijke verlenging van tien jaar. Ton: ‘Omdat we met dit nieuwe systeem lang vooruit willen, hebben we voor zo’n lange termijn gekozen. De implementatie vergt heel wat. Je past namelijk toch processen in de organisatie aan om de applicatie goed te kunnen gebruiken.’ De winnende partij is een nieuwe speler op de markt. ‘Er zijn best veel spelers op de markt, ook de grote ICT-reuzen leveren dit soort toepassingen. Wij hebben een leverancier geselecteerd die zich echt heeft gespecialiseerd in laboratoriumapplicaties. Een jonge partij met de bijbehorende kenmerken: vlot en bereikbaar via korte lijntjes.’

Extra werk door Brexit
Voor de implementatie is gerekend op een jaar. Ton: ‘Dit doen we stapsgewijs. Het Douane Laboratorium kan het werk niet even een week stilleggen. We kunnen dus niet in één keer om. De leverancier sluit daarom stap voor stap een onderdeel aan.’ Het huidige systeem blijft zo lang als nodig in de lucht en wordt geleidelijk afgebouwd. Rond de zomer van 2020 zal het nieuwe LIMS helemaal werken. Wat is de impact daarvan? Ton: ‘Dan werken de laboranten met een veel moderner en flexibeler systeem. Ze kunnen veel eenvoudiger onderzoeksprocessen doorlopen en monsters analyseren. Met de Brexit komt er extra veel werk op het Douane Laboratorium af. Het lab moet de invoer van een van onze grootste handelspartners gaan controleren, wat kan leiden tot twintig procent meer workload. Deze applicatie zal daarbij enorm ondersteunen.’

Denken vanuit een ideaal
Ton kijkt met plezier terug op een goed verlopen aanbesteding. Wel had de doorlooptijd wat hem betreft wat korter gemogen: ‘Maar we wilden er zeker van zijn dat de eisen klopten. Toen we dit op orde hadden, waren we ook echt tevreden.’ En wat was vooral de kracht van dit traject? ‘De samenwerking in het multidisciplinaire team sprong eruit voor mij. Iedereen bracht kennis in en iedereen was betrokken. Die mix van expertise heeft enorm bijgedragen aan het eindresultaat. De mensen die met het LIMS werken hebben meegedacht over de wensen. De IT-architect maakte vervolgens de vertaalslag naar de ICT-specificaties. Hij haalde de medewerkers echt uit hun comfortzone. Met effect. Als je een systeem lange tijd gebruikt, zie je soms niet meer wat je mist. Ze moesten leren om niet vanuit het huidige systeem te denken, maar vanuit een ideaal.’

Meld je aan voor meer informatie over Inkoop bij de Rijksoverheid