Bohemiaanse revolutie in gemeenteland

Er is een revolutie gaande. Er gebeurt iets onconventioneels bij gemeentes. Iets wat z’n weerga niet kent. Het geld is op…

Wat, geen geld meer? Hoezo geen géld meer? De overheid maakt toch geld. Als het op is laten ze de drukpersen toch gewoon wat harder draaien?

Dat zeg ik. Er gebeurt momenteel iets wat niet gewoon is. En niemand in de publieke sector kan daar goed mee omgaan. Wethouders gaan pardoes part-time werken om ‘het goede voorbeeld te geven’, efficiency is opeens geen verboden woord meer en veel ambtenaren beginnen te beseffen dat het nu echt menens is. Bohemianisten likken hun vingers af.

Ik heb de laatste paar maanden gesproken met ongeveer 35 wethouders die de post Financiën in hun portefeuille hebben. Het viel me op dat hun professionaliteit behoorlijk uiteen loopt. Aan de ene kant zijn er wethouders die met een strakke bedrijfskundige aanpak het probleem van het slinkende gemeentefonds analyseren, een plan maken en dat koel gaan uitvoeren. Niet alleen bij grote gemeenten hoor, ook bij kleintjes zoals Tubbergen. Aan de andere kant zijn er wethouders die als een haas in de koplampen kijken van de auto die hard aan komt rijden. En dan zijn er ook nog de zogenaamde “artikel twaalf” gemeenten. Dat is synoniem voor failliet. Voor hen is het al te laat.

Daarnaast wordt er vaak op een hoog, abstract niveau gezegd dat “de overheid” eenvoudigweg moet afslanken. Maar als je met diezelfde overheid praat over hoe dat dan geregeld kan worden, dan lijkt het woord “ontslag” niet in hun vocabulaire voor te komen. Natuurlijk verloop, een pool van boventalligen, een regeling, en nog meer van dat soort maatregelen om gedwongen ontslagen te voorkomen. Terwijl dát volgens mij nu toch echt nodig is. Als je hetzelfde voorzieningenniveau aan de burgers wilt blijven bieden, maar je hebt vijf tot tien procent minder te besteden, dan moet je ook gedwongen ontslagen niet schuwen.

Aan de andere kant moet je ook niet bang zijn om tegen de stroom in te zwemmen en inkopers, en met name contractmanagers aan te nemen. Ervaren en professionele mensen die hun sporen in de private sector hebben verdiend en die serieus geld bij de leveranciers kunnen terughalen. Wij merken bij onze projecten dat het ‘gelijkzetten van de klok’ bij de overheid, tien procent van de beïnvloedbare spend oplevert. Door nuchter naar een inkooppakket te kijken, de specs te analyseren en dan ‘samen ons ding te doen’. Tien procent. Dat is bijna vier miljoen euro voor bijvoorbeeld een gemeente als Huizen waar ik woon.

In plaats van deze opties serieus te overwegen – en toe te passen! -, merk ik dat ‘de politiek’ de kaasschaaf in de hand blijft houden en dat de financiële directie de lat voor zichzelf ook niet hoger wil leggen dan strikt noodzakelijk is. Vol vertrouwen in de P&O adviseurs die er wel voor gaan zorgen dat de organisatie ‘lean’ wordt – ook zo’n modewoord – en opeens meer met minder zal gaan doen. Kom op, word wakker alsjeblieft!

De overheid gaat door een lastige tijd. Maar probeer, en dit is een oproep van mij als belastingbetaler, er toch alles aan te doen om de eigen broekriem aan te halen, het overtollige vet kwijt te raken, efficiënter te gaan werken, beter te gaan inkopen en contractmanagement (dus geen contractbeheer) te gaan voeren. En val me – als deze zaken nog niet zijn gedaan – niet lastig met het sluiten van mijn zwembad, het minder vaak het onkruid in mijn straat wieden, het verhogen van mijn belastingen en het stoppen met repareren van de stoeptegels.