Erasmus MC bereidde zich in januari al voor op corona

Een uitbraak van een pandemie, hoe ga je daar als inkoper in een academisch ziekenhuis mee om? Vincent Suttorp, strategisch inkoper van geneesmiddelen van het Erasmus Medisch Centrum in Rotterdam, vertelt hoe zijn dagelijkse praktijk er de afgelopen maanden uitzag.

“We besloten eind januari al uitvraag te doen bij onze leveranciers. Op het moment dat er leveringsproblemen zouden ontstaan wilden we dat zij met ons in overleg traden. We wisten dat er iets op ons af kwam, maar niet hoe groot dat zou worden.” De inkoop van geneesmiddelen voor coronapatiënten is breed, maar draait bijvoorbeeld om het middel Propofol. Met dat middel wordt een patiënt in slaap gehouden, zodat deze op de intensive care beademd kan worden. “We waren dus al in contact met onze leveranciers voor de eerste coronapatiënt in Nederland opdook. Medio maart werd het écht serieus.”

“Op zondag 15 maart werd ik gebeld met de vraag of ik wilde komen helpen bij de inkoop van mondkapjes. Er was geen paniek, maar het was wel duidelijk dat we in actie moesten komen.”
Daarna werd er al snel op dagelijkse basis informatie uitgewisseld over voorraden en het aantal patiënten op de intensive care. Verschillende werkgroepen zetten zich in voor het op peil houden van voorraden medicijnen en hulpmiddelen, vanuit het landelijk coördinatiepunt geneesmiddelen. Samenwerking en korte lijnen met de Inspectie voor de Gezondheidszorg en de inkoopcombinatie voor universitair medisch centra IZAAZ waren volgens Suttorp onmisbaar. “We concludeerden al snel: we moeten niet willen dat de één wel voldoende heeft en de ander niet.”

Uitbraak in Noord-Italië
Intussen brak het coronavirus in alle hevigheid uit in Noord-Italië. Dat had ook gevolgen voor de inkoop van geneesmiddelen door Nederlandse ziekenhuizen. “Een van de eerste uitdagingen die er was, was naar aanleiding van de grote uitbraak in Noord-Italië. Daar zit een aantal distributiecentra en fabrieken die geneesmiddelen produceren, dus dat was gelijk een spannende tijd. Dat is allemaal goed gegaan, maar we hebben toen wel de voorraad in onze magazijnen verhoogd.” Daarnaast werden er ook alternatieve middelen ingekocht, zodat er voldoende buffer was.

Een proactieve houding was volgens Suttorp essentieel. “We waren natuurlijk enigszins op voorbereid door het Brexit-scenario dat we enkele maanden daarvoor hadden uitgerold. Dat heeft wel een iets andere inhoud, maar is ook toepasbaar op deze situatie. De eerste stap is heel proactief zijn richting je leveranciers: ‘Oké, hoe ga je dit aanpakken?’”

Iedereen is op zoek naar hetzelfde
Maar hoe koop je datgene in wat iedereen wil hebben? Suttorp: “Uiteraard zijn die geneesmiddelen ook in andere landen erg gewild, maar leveranciers kiezen voor betrouwbare afnemers. Je werkt op basis van je relatie en je gedrag. Een leverancier weet dat hij gezien is als hij hier tien keer een hogere prijs vraagt dan elders. Je zou het niet zeggen, maar de farmacie is qua ethiek ook wel een nette markt. Er wordt veel geld verdiend, maar afspraak is afspraak. Wat betreft mondkapjes zie je dat het voor Chinese leveranciers aantrekkelijk is om in Nederland te leveren.” Het bieden van vastigheid, in combinatie met de inkoop en verkoopethiek van de farmacie in Nederland, heeft er volgens hem aan bijgedragen dat men de crisis het hoofd heeft kunnen bieden.

Ondeugdelijke mondkapjes
De afgelopen maanden kwamen ingekochte en weer afgekeurde mondkapjes regelmatig in het nieuws. Zo werd een partij door de Nederlandse overheid ingekochte mondkapjes direct na aankomst afgekeurd. Suttorp kan zich voorstellen dat dat gebeurt. “Dit soort producten halen we voor een groot gedeelte allemaal uit China. De functie van een leverancier is dan niet meer dan een tussenhandelaar. Als je in de hectiek van corona een container binnenkrijgt ga je niet elk mondkapje controleren.” Volgens Suttorp zijn de kwaliteitsprocessen in het Erasmus Medisch Centrum goed geborgd. Alleen mondkapjes met een CE-markering worden ingekocht, en daarna getest door de afdeling infectiepreventie. Er zijn daardoor geen ondeugdelijke mondkapjes in het ziekenhuis terecht gekomen. “Maar”, zegt Suttorp, “dat neemt niet weg dat wij als Erasmus Medisch Centrum ook buiten onze standaardleverancier hebben moeten inkopen.”

Leverings(on)zekerheid
Suttorp en zijn collega’s blijven alert op de hoeveelheid medicijnen. “Propofol heeft nog wel onze aandacht, ook omdat het gebruikt wordt bij een patiënt die geopereerd wordt.” Hij verwacht later dit jaar leveringsproblemen voor het middel, maar plaatst meteen een kanttekening. Apothekers in de universitair medisch centra worden volgens Suttorp dagelijks geconfronteerd met leveringsproblemen door grondstoftekorten. “De logistieke chain van geneesmiddelen is zo uitgemolken, dat productiefaciliteiten 24 uur per dag draaien. Als er dan net een lijn klaar is wordt er al een andere opgestart. Als die een week later op kwaliteit wordt afgekeurd heb je meteen een probleem. Voor apothekers in de ziekenhuizen is dealen met zulke leveringsproblemen en daarop anticiperen business as usual.”

Dure geneesmiddelen
Suttorp denkt dat het ondanks de uitdagingen wel goed komt met de inkoop van corona-gerelateerde medicijnen. Hij ziet grotere uitdagingen, die vooralsnog weinig met het coronavirus te maken hebben. “Er komen extreem dure geneesmiddelen op ons af. Voor nieuwe therapieën, zoals stamceltherapieën. Het wordt een grote uitdaging, willen we voor iedereen de juiste zorg blijven leveren. Nu zijn er nog twee of drie van dat soort middelen, maar misschien zijn dat er over een paar jaar zijn tien of meer. Hoe ga je dan om met die kosten?”