“De basisfilosofie van Best Value Procurement (BVP) past niet in het Europees aanbestedingsrecht”, stelt Jan Telgen, hoogleraar inkoopmanagement voor de publieke sector. “De essentie van BVP is dat er niet gekeken wordt naar de offerte, maar naar de kwaliteit van de leverancier. Bij interviews onderzoek je hoe goed de leverancier het project begrijpt. Bij de risicodossiers bekijk je of de leverancier de kwaliteiten heeft om het project te doorgronden.”
Volgens de hoogleraar bestaat er in het Europees aanbestedingsrecht een groot onderscheid tussen selectiecriteria en gunningscriteria. “Selectiecriteria gaan over de leverancier en bepalen of hij mee mag doen aan de aanbesteding. De gunningscriteria bepalen wie de opdracht krijgt en gaan over de offerte. Het is een doodzonde om deze door elkaar te halen. In BVP is het juist de bedoeling om de kenmerken en kwaliteiten van de leverancier te gebruiken als gunningcriteria. Dit mag niet in het aanbestedingsrecht.”
Geen wetenschappelijke methode
Telgen vervolgt dat BVP niet vastligt. “Deze week is hij anders dan volgende week. Bij onderneming A wordt de methode anders toegepast dan bij onderneming B. Jeroen van de Rijt en Sicco Santema, die zich bezighouden met BVP in Nederland, hebben inmiddels al de vierde druk geschreven van hun boek over Prestatie inkoop. Die drukken verschillen veel van elkaar. Systeemgerichte contractbeheersing wordt er in de tweede druk bijvoorbeeld uitgehaald en in latere versies hebben ze ‘gunnen op waarde’ erin geschreven.”
Probleem maskeren
“Dat het geen vastgelegde methode is, maakt het lastig om te zeggen of het wel of niet rechtmatig is. De basisfilosofie strookt in ieder geval niet met de Europese regels. In Nederland proberen we dat op te lossen door de kenmerken van de leverancier en zijn geschiktheid om de opdracht uit te voeren (die we in de gunningsfase niet mogen vragen) een beetje te verpakken door die te omkleden met dingen uit de offerte (waar we wel om mogen vragen). Er wordt niet gevraagd: hoe goed is de leverancier? Maar: hoe goed kan de projectleider de opdracht beheersen? Dan lijkt het over de offerte te gaan, maar eigenlijk gaat het over de leverancier. Het zijn verpakkingen om het probleem van gunningscriteria en selectiecriteria te maskeren.”
Nederland en Botswana
Wat Telgen daarnaast ook opvalt is dat BVP alleen beroemd is in Nederland en Botswana. In andere landen is de methode niet bekend. Ook in Amerika niet, waar de methode oorspronkelijk vandaan komt. “Zijn we in Nederland nu echt zoveel slimmer dan in Amerika of Engeland? Ook in de gevestigde wetenschappelijke literatuur kom je de methode niet tegen. Als wetenschappelijke onderbouwing wordt door Kashiwagi verwezen naar de “Information Measurement Theory” van… Kashiwagi.”
Nuance
Toch is Telgen niet alleen maar negatief over BVP. “Persoonlijk vind ik het goed dat er aandacht gevraagd wordt voor de kwaliteiten van de leverancier, dan alleen het verhaaltje dat opgeschreven wordt in de offerte. Die change of focus vind ik heel verstandig. Helaas is die filosofie in strijd met de filosofie van de Europese aanbestedingsregelgeving.”
Dat BVP prima binnen de EU aanbestedingsrichtlijnen past, en dat dit al ettelijke keren gewogen is, vind je in dit artikel: https://www.linkedin.com/pulse/best-value-procurement-dutch-court-room-analysis-17-jorn
Je weegt bij BVP o.a. de kwaliteit van de projectorganisatie. Dat mag wanneer deze kwaliteit van belang is voor het eindresultaat van de opdracht. Dat verband is denk ik algemeen geaccepteerd. De kwalitatieve waarde heeft bij BVP een heel grote invloed, tot wel 2x het plafondbedrag. Daardoor is het plafondbedrag de enige rem op de prijs. Ik vermoed dat wanneer winnaars gaan beseffen welke hogere prijs ze bij BVP hadden kunnen aanbieden zonder de opdracht aan de opvolger te verliezen, en daarnaar gaan handelen de prijzen richting plafondbedrag zullen gaan.
Bij het waarderen van het kansendossier zet ik vraagtekens want je kent waarde (bonus) toe aan iets dat (nog) niet tot de opdracht behoort, en als het wel tot de opdracht gaat behoren wordt het meerwerk.
Goed dat Telgen dit onderwerp aankaart.
Ter aanvulling op de reactie van Hans. De huidige aanbestedingswetgeving kent de mogelijkheid organisatie, kwalificatie en ervaring van het personeel voor de uitvoering van de opdracht (art. 2.115 lid 2 sub g Aanbestedingswet). Deze gunningscriteria mogen alleen in die gevallen worden toegepast als deze een aanzienlijke invloed op de uitvoering van de opdracht hebben. In dat geval mogen deze criteria niet als geschiktheidseisen worden gehanteerd. Daarmee wordt het strikte onderscheid tussen geschiktheidseisen enerzijds en gunningscriteria anderzijds versoepeld. Deze criteria zijn met name toelaatbaar bij intellectuele diensten, zoals adviesdiensten of architectuurdiensten. Aanbestedende diensten die van deze mogelijkheid gebruikmaken, dienen contractueel vast te leggen dat het personeel dat de opdracht moet uitvoeren daadwerkelijk voldoet aan de voorgeschreven kwalificaties en wordt ingezet voor de uitvoering van de opdracht en alleen kan worden vervangen met toestemming van de aanbestedende dienst, die zich vergewist dat nieuwe personeelsleden een gelijkwaardig kwaliteitsniveau hebben.
Zie voor meer informatie Aanbesteden doe je zo, blz. 443. http://www.heinvanderhorst.eu/pdf/Aanbesteden%20doe%20je%20zo_2016.pdf
Zie ook: https://aevesbenefit.com/news/botsing-best-value-filosofie-en-recht-fabel/
Leuk stukje. Ik werd vooral heel blij van de volgende zin: “Een volgende feitelijk onjuiste uitspraak: het is niet enkel Nederland en Botswana waar de filosofie vertaald wordt in de uitvoering van inkoop- en aanbestedingstrajecten. Zo past in Europa Noorwegen (aanbestedende dienst Nye Veier) inmiddels ook Best Value toe bij aanbestedingstrajecten.” Gezien de gidsfunctie van Noorwegen op inkoopgebied kan de internationale doorbraak van BVP nu niet lang meer op zich laten wachten.
Vraag zou hier meer mouten zijn of BVP de juiste methode is om goede (inkoop) beslissingen te nemen. Met goed Kun je hier in ieder geval verstaan: rationeel en volledig , doelgericht, alle relevante belangen gebalanceerd meegewogen, logisch uitlegbaar, tekening houdend met risico’s en onzekerheid etc. De kwaliteit (rationaliteit) van besluitvorming staat immers voorop. Ben vanuit beslikundig perspectief benieuwd hoe deze discussie verder gaat of dat het commerciële belang van inkoopadviseurs die deze methode hebben omarmd dit niet toelaat. Let wel:wetenschappelijk bewijs (validatie) van BVP kan ook in het voordeel van de acceptatie van deze methode werken. Wie durft?