“De basisfilosofie van Best Value Procurement (BVP) past niet in het Europees aanbestedingsrecht”, stelt Jan Telgen, hoogleraar inkoopmanagement voor de publieke sector. “De essentie van BVP is dat er niet gekeken wordt naar de offerte, maar naar de kwaliteit van de leverancier. Bij interviews onderzoek je hoe goed de leverancier het project begrijpt. Bij de risicodossiers bekijk je of de leverancier de kwaliteiten heeft om het project te doorgronden.”
Volgens de hoogleraar bestaat er in het Europees aanbestedingsrecht een groot onderscheid tussen selectiecriteria en gunningscriteria. “Selectiecriteria gaan over de leverancier en bepalen of hij mee mag doen aan de aanbesteding. De gunningscriteria bepalen wie de opdracht krijgt en gaan over de offerte. Het is een doodzonde om deze door elkaar te halen. In BVP is het juist de bedoeling om de kenmerken en kwaliteiten van de leverancier te gebruiken als gunningcriteria. Dit mag niet in het aanbestedingsrecht.”
Geen wetenschappelijke methode
Telgen vervolgt dat BVP niet vastligt. “Deze week is hij anders dan volgende week. Bij onderneming A wordt de methode anders toegepast dan bij onderneming B. Jeroen van de Rijt en Sicco Santema, die zich bezighouden met BVP in Nederland, hebben inmiddels al de vierde druk geschreven van hun boek over Prestatie inkoop. Die drukken verschillen veel van elkaar. Systeemgerichte contractbeheersing wordt er in de tweede druk bijvoorbeeld uitgehaald en in latere versies hebben ze ‘gunnen op waarde’ erin geschreven.”
Probleem maskeren
“Dat het geen vastgelegde methode is, maakt het lastig om te zeggen of het wel of niet rechtmatig is. De basisfilosofie strookt in ieder geval niet met de Europese regels. In Nederland proberen we dat op te lossen door de kenmerken van de leverancier en zijn geschiktheid om de opdracht uit te voeren (die we in de gunningsfase niet mogen vragen) een beetje te verpakken door die te omkleden met dingen uit de offerte (waar we wel om mogen vragen). Er wordt niet gevraagd: hoe goed is de leverancier? Maar: hoe goed kan de projectleider de opdracht beheersen? Dan lijkt het over de offerte te gaan, maar eigenlijk gaat het over de leverancier. Het zijn verpakkingen om het probleem van gunningscriteria en selectiecriteria te maskeren.”
Nederland en Botswana
Wat Telgen daarnaast ook opvalt is dat BVP alleen beroemd is in Nederland en Botswana. In andere landen is de methode niet bekend. Ook in Amerika niet, waar de methode oorspronkelijk vandaan komt. “Zijn we in Nederland nu echt zoveel slimmer dan in Amerika of Engeland? Ook in de gevestigde wetenschappelijke literatuur kom je de methode niet tegen. Als wetenschappelijke onderbouwing wordt door Kashiwagi verwezen naar de “Information Measurement Theory” van… Kashiwagi.”
Nuance
Toch is Telgen niet alleen maar negatief over BVP. “Persoonlijk vind ik het goed dat er aandacht gevraagd wordt voor de kwaliteiten van de leverancier, dan alleen het verhaaltje dat opgeschreven wordt in de offerte. Die change of focus vind ik heel verstandig. Helaas is die filosofie in strijd met de filosofie van de Europese aanbestedingsregelgeving.”
