Kamerdebat: Kamp buigt niet mee met kritiek

Vandaag 9 maart om 15:30 vond het plenaire debat omtrent de wijziging van de Aanbestedingswet 2012 in verband met de aanbestedingsrichtlijnen plaats. Tijdens het debat kregen Agnes Mulder van CDA, Sharon Gesthuizen van SP, Eppo Bruins van ChristenUnie, Dion Graus van PVV, Jacques Monasch van PvdA, Kees Verhoeven van D66 en Erik Ziengs van VVD de gelegenheid om te spreken.

Elke spreker noemde grotendeels dezelfde zorgpunten. De evaluatie van de Aanbestedingswet 2012, de beperkte gunning aan het mkb, de kosten voor het meedoen aan aanbestedingen, het clusteren, de gunningscriteria, innovatiepartnerschap, de gids proportionaliteit en het instellen van een aanbestedingsautoriteit waren de meest aangehaalde zaken.

Evaluatie van de Aanbestedingswet
Sharon Gersthuizen van SP stelt dat ze het vreemd vindt dat de herziening van de Aanbestedingswet nu behandeld wordt, zonder dat het plan ‘Beter Aanbesteden’ op tafel ligt. Dit had Kamp al eind vorig jaar beloofd. Ze had graag gezien dat de huidige wet helemaal goed was, voordat er over aanpassingen gepraat ging worden.

Ook andere Kamerleden vinden dat de evaluatie meer meegenomen had moeten worden in de herziening van de Aanbestedingswet. De evaluatie geeft daarnaast volgens Dion Graus van PVV een positiever beeld dan de werkelijkheid. Dit baseert Graus onder andere op de ronde tafel gesprekken die de Kamerleden hebben gehad met verschillende hoogleraren.

Beperkte gunning aan mkb
Volgens Agnes Mulder van CDA blijkt uit de evaluatie van de Aanbestedingswet 2012 dat de gunning aan het mkb vrijwel gelijk is gebleven. Vrijwel elke fractie deelt deze zorg met Mulder. Volgens minister Kamp ligt dit niet aan de wet zelf, maar aan de toepassing van de regels. De minister kan zich daarnaast niet vinden in het kritiek van de Kamerleden. De evaluatie toont volgens hem aan dat het aandeel van mkb in aanbestedingen wel groeit. Het aantal gunningen aan mkb is namelijk gestegen van 59% naar 63%. Dit is volgens de minister een aanzienlijke groei voor de wet die pas zo kort in werking is. Het is volgens Kamp dan ook niet nodig om de kansen voor het mkb te verhogen, zoals veel Kamerleden verzoeken.

Kosten voor inschrijvers
In het kader van het toelaten van meer mkb in aanbestedingen, verzoeken ook bijna alle Kamerleden om een ‘tendervergoeding’. Er wordt onder andere verzocht om dit te verplichten in de Gids Proportionaliteit. Momenteel wordt dit al als mogelijkheid geboden in de Gids, maar veel aanbestedende diensten kunnen hier nog omheen. Jacques Monasch en minister Kamp geven beiden aan hier huiverig voor te zijn. Het kan een sfeer creëren die niet gewenst is. Bedrijven kunnen misbruik maken van een dergelijke ‘tendervergoeding’ door met veel aanbestedingen mee te doen, zonder nog op kwaliteit te letten. Als de inschrijvende organisatie vindt dat er onrechtmatig wordt gehandeld, verwijst Kamp deze partij naar de Commissie van Aanbestedingsexperts of de rechter.

Gunningscriteria
Een aantal Kamerleden zien dat prijs vaak veel zwaarder weegt bij een gunning, dan kwaliteit. Eppo Bruins van ChristenUnie vindt dat het bedrijven veel tijd en moeite kost om kwaliteit in aanbestedingen goed te onderbouwen. Toch wordt de laagste prijs vaak wel met de meeste punten beloond, terwijl dit niet geldt voor de beste kwaliteit. De leden roepen daarom op om meer te doen dan alleen voorlichting. De manier van gunnen moet goed onderbouwd kunnen worden.

Daarnaast vindt Sharon Gesthuizen van SP de nieuwe gunningsmethode ‘laagste kosten op basis van kosteneffectiviteit’ niet duidelijk. Zij stelt dat dit opgevat kan worden door Aanbestedende diensten als zijnde ‘laagste kosten’ of ‘laagste prijs’. Kees Verhoeven van D66 zou daarnaast graag zien dat er voor dit gunningscriterium ook een motivatieplicht wordt ingevoerd. Dit wijst Kamp in zijn reactie echter van de hand.

Verhoeven pleit er verder voor dat duurzaamheid ook als beoordelingscriterium meegenomen moet worden. Het is in ieder geval van groot belang dat aanbestedende diensten goed worden ingelicht over de nieuwe en veranderde gunningscriteria.

Clusteren
Vrijwel alle sprekers zijn het erover eens dat het clusteren van opdrachten onwenselijk is. Het mkb komt door het clusteren van opdrachten nauwelijks aan bod, stelt Mulder van CDA. Zij pleit voor een verbod op clusteren. Bruins van de ChristenUnie wijst er echter op dat versplintering van opdrachten ook niet de bedoeling is. Kamp stelt in een reactie dat dit verbod al bestaat. Wanneer het mogelijk is, moeten opdrachten al in percelen worden opgedeeld. Samenvoegen mag alleen als het écht nodig is.

Innovatiepartnerschap
De Kamerleden zetten ook vraagtekens bij het ‘Innovatiepartnerschap’. De vraag reist of er met een innovatiepartnerschap, zoals deze nu op papier staat, wel degelijk innovatie uit de markt gehaald kan worden. Monasch van PvdA zegt dat de eisen en randvoorwaarden van de innovatie bij de gunning al op papier moeten staan, waar tijdens het contract niet van afgeweken mag worden. Dit remt innovatie, stelt hij. Ook Verhoeven van D66 ziet nog beren op de weg. Er worden volgens hem te veel eisen aan het innovatiepartnerschap gesteld. “Is het wel mogelijk om deze eisen te stellen, als een innovatieve oplossing nog niet bestaat?”, vraagt hij zich af.

Gids Proportionaliteit
Er heerst veel positiviteit over de Gids Proportionaliteit in de Kamer. Bruins van ChristenUnie stelt dat de gids in de wet verankerd is, alleen niet voor speciale sector bedrijven. Uit de evaluatie bleek ook dat slechts de helft de gids gebruikt. Dit is veel te weinig en moet daarom ook voor deze bedrijven verplicht worden, vindt het merendeel van de sprekers.

Aanbestedingsautoriteit
Er zijn grote problemen in de naleving van de Aanbestedingswet, stelt Gesthuizen van SP. Een Aanbestedingsautoriteit met duidelijke bevoegdheden is daarom noodzakelijk. Er is al een Commissie van Aanbestedingsexperts, maar uitspraken worden door aanbestedende diensten naast zich neergelegd. Daarom moeten zij een volwaardige autoriteit worden, stellen onder andere Gesthuizen, Bruins en Ziengs.