Met de hakken in het zand

Tussen het wandelen, cultuursnuiven, lezen en gewoon niets doen (!) was er tijdens de vakantie gelukkig ook aanbestedingsrechtelijk nieuws. Dit keer zelfs thematisch ingestoken. In het FD van 26 juli kwam de problematiek van de Italiaanse stranden aan bod. De NOS was iets later (1 augustus), maar bracht hetzelfde nieuws.

Veel (50-60%) van de Italiaanse stranden zijn, in tegenstelling tot de stranden in Nederland, privébezit of worden verhuurd middels een concessie (en hier komt de aanbestedingsplicht om de hoek kijken). Zo is rond Napels van de 27 kilometer strand maar 200 meter vrij toegankelijk. Als deze verhouding op de Nederlandse kustlijn wordt geprojecteerd, zou van Hoek van Holland tot Den Helder (122 kilometer strand) ongeveer de helft van het strand bij Katwijk vrij toegankelijk zijn. Als je van de andere 121 kilometer strand gebruik wilt maken, moet je in sommige situaties voor een parasol en twee strandbedjes tachtig euro per dag (!) betalen. Dit is uiteraard exclusief consumpties. De Italiaanse equivalent van de hardwerkende burger die altijd gepakt wordt, kan dit soort bedragen natuurlijk niet meer betalen. De rijke toeristen wel, hetgeen voor de nodige onrust zorgt.

Aanbestedingsrechtelijke opdracht

De aanbestedingsrechtelijke kant zit in het feit dat Brussel wil dat voornoemde concessies middels openbare aanbestedingen op de markt worden gebracht. Rome, net als Den Haag, niet altijd even consequent in de omgang met Europese regelgeving, heeft hier (figuurlijk en soms ook letterlijk) een hek om gezet en heeft de bestaande vergunningen recentelijk zelfs verlengd tot 2033. Voor een concessie waarvan de aanvangsinvestering niet direct groot genoemd kan worden en het risico relatief klein is, lijkt dit een erg lange periode.

Het zuiden van Italië (waar Napels onder valt) heeft ten aanzien van nepotisme een bedenkelijk imago. Zo maakt de invloed van de maffia aldaar de bouwfraude uit 2002 in Nederland valsspelen bij een spelletje Rummikub. Toch lijken voornoemde strandpraktijken breder geïnstitutionaliseerd te zijn en onderdeel van de Italiaanse (strand)cultuur. Al zal de maffia ook op dit vlak haar graantje wel meepikken.

Culturen in Europa

Een van de mooie facetten van Europa is het brede pallet van verschillende culturen. Na een week Duitsland verlang je naar Italië en Spanje en na een weekje Middellandse Zee is het wel weer fijn dat er snelwegen bestaan zonder gaten en tolpoortjes. De toegankelijkheid van een strand zou echter geen aanbestedingsrechtelijke discussie moeten zijn tussen Brussel en Rome. Hoewel de belangen groot zijn (32 miljard euro omzet in 2022 waarvan de Italiaanse fiscus maar 115 miljoen euro (0,36%) int), gaat het hier om de balans tussen mens en maatschappij en de vraag wie de openbare ruimte bezit. In elke cultuur zit ruimte voor verbetering en wellicht ook in de strandcultuur van Italië. Al kan best kritisch gekeken worden naar wat de fiscus in deze branche ophaalt. Als alleen al de volledige btw (21%) wordt gegeven, zou 6,6 miljard euro extra belasting worden opgehaald. Daar kunnen veel snelwegen opnieuw geasfalteerd mee worden.

Eigenaar openbare ruimte

De grote onvrede in veel lagen van de bevolking, waarvan de discussie over de toegankelijkheid van het strand maar een klein onderdeel is, heeft onderaan de streep niets met het aanbestedingsrecht te maken of het ontlopen van de verplichtingen die hieruit volgen. De discussie in Italië moet gaan over wanneer alle stranden weer openbaar gebied worden zodat iedereen (jong en oud, rijk en arm, inwoner en toerist) op dezelfde plek samen kan komen. Goed voor het Europese gevoel. En als voornoemde 32 miljard zinvoller wordt besteed, is dat waarschijnlijk ook nog beter voor de Italiaanse economie.