Nature of nurture? - I

Al heel lang wordt in de psychologie onderscheid gemaakt tussen nature (aanleg) en nurture (opvoeding) en al net zolang is hier discussie over. Zoals bij veel psychologische discussies zal de waarheid ergens in het midden liggen. Als adviseur aanbesteden en contracteren moet je eigenlijk ver weg van deze discussie blijven. Alhoewel, dit denkkader kan ook gebruikt worden in de bouwsector, aanbesteden vraagt namelijk de nodige psychologische kennis.

Jarenlang werden aannemers grotendeels (middels bestek) opgedragen wat ze moesten bouwen. Tot op het spreekwoordelijke schroefje was uitgewerkt wat zij moesten doen waarbij de ontwerpverantwoordelijkheid bij de betreffende opdrachtgever en zijn adviseurs lag. De aannemer werd zodoende nauwelijks gestimuleerd om mee en na te denken, alleen “dom” uitvoeren wat is opgedragen. Ondertussen werd uiteraard wel nagedacht over de mogelijkheid om meerwerk te claimen als gevolg van fouten in het bestek. De juiste creativiteit werd verkeerd ingezet.

De gunning van een werk geschiedde daarbij vaak op laagste prijs. Voorts werd een aannemer niet beloond als hij zijn werk goed had uitgevoerd. Door stringente aanbestedingsregels kon hij de enveloppe met zijn aanbieding voor een volgend project in de bus doen naast aanbiedingen van andere aannemers. Allemaal evenveel kans. Goed je best doen op een project loonde dus niet echt.

Dom uitvoeren wat gezegd wordt, alleen beoordeeld worden op (laagste) prijs en geen beloning als het werk goed wordt uitgevoerd. Bij de opvoeding van kinderen zou dit een goede basis zijn voor ontsporing op latere leeftijd. De breed uitgemeten verstoorde relatie tussen (publieke) organisaties en aannemers zou deels hierdoor verklaard kunnen worden.

Dat bouwcontracten nu geïntegreerd zijn en zijn opgebouwd uit twee of meer fasen en dat een gunning op basis van prijs en kwaliteit wordt gebaseerd, wil niet zeggen dat de oude gedragspatronen direct verdwijnen. Gelukkig is het geheugen van een organisatie of sector niet heel goed. Dit in tegenstelling tot de mens waar een problematische jeugd vaak de oorzaak is van een problematische ouderschap.

De generatie die de afgelopen tien jaar begonnen is met werken, weet niet beter dan dat er meer is dan vechtcontracten en perverse prikkels. Waar gebrekkige communicatie al zo lang ik werk, wordt genoemd als een van de oorzaken van de verstoorde relatie tussen aannemers en opdrachtgevers, kan de nieuwe generatie ook daadwerkelijk beter communiceren.

Kortom, nurture verklaart een hoop, maar biedt ook hoop dat het allemaal wel weer goed komt. In deel 2 wordt ingegaan op nature, wellicht biedt dit onderwerp ook meer duidelijkheid.