Boekrecensie - Aanbestedingsjurisprudentie in de praktijk, editie 2019

Bij het lezen van het woord ‘letterknechterij’ in het boek ‘Aanbestedingsjurisprudentie in de praktijk, editie 2019’ dacht ik serieus dat auteur Theo van der Linden zich met een fantasiewoord in de voetsporen begaf van famueze taalkunstenaars als Drs. P., Van Kooten en De Bie of Youp van ‘t Hek. Het woord ‘letterknechterij’ bestond echter al en werd recentelijk gebruikt door een rechter in een uitspraak bij een rechtszaak over de interpretatie van een stuk tekst uit een aanbestedingsdocument.

Letterknechterij of miere(n)neuken
Letterknechterij is één van de vele bijzondere, af en toe lachwekkende, maar vooral belangwekkende uitspraken die terugkomen in dit boek van Theo van der Linden. Het betekent in extreme mate vasthouden aan in het verleden opgestelde regels en vaak niet bereid zijn in te zien dat het anders en soms ook beter kan. Het kan bij letterknechterij handelen om het vasthouden aan een gebod of verbod, een richtlijn, regel of norm. Alom bekend zijn de voorbeelden van letterknechterij door de overheid. Met regelmaat worden uitspraken van rechters in geschillen tussen overheid en bedrijfsleven strikt naar de letter en niet naar de geest van de wet geïnterpreteerd. In de volksmond hebben we daar al een bekendere uitdrukking voor: miere(n)neuken. Ook wel muggenziften, chicaneren, haarkloven, kommaneuken, of spijkers op laag water zoeken (Van Dale) genoemd. Het is het vitten op kleine foutjes. Precies waar het bij aanbesteden in de praktijk toch geregeld op neer komt en waarbij je je soms afvraagt “Serieus?”, “Dat meen je niet?” of “Dat kan niet waar zijn?”.

Belangen zijn groot bij aanbesteden
Als je aan een buitenstaander de rechtszaken over aanbestedingen, zoals die in het boek beschreven staan, zou voorleggen, zou hij of zij achterover vallen van verbazing. Licht uitgedrukt, want vaak ligt verbijstering meer voor de hand. Toch valt er enig begrip op te brengen voor leveranciers, die er voor kiezen de gang naar de rechter te maken. Let wel, die stap moet niet te lichtzinnig worden opgevat als “Doe mij maar een rechtszaakje”, want de inspanningen en kosten zijn aanzienlijk en het risico op (reputatie) schade eveneens. De belangen zijn echter aan de zijde van leveranciers groot, omdat zij een aanzienlijke inspanning hebben geleverd om in te schrijven op aanbestedingen. Een inspanning die zij bij verlies weer dienen terug te verdienen met het winnen van andere, nieuwe aanbestedingen.

Waar voor je geld
Vroeger had je de uitdrukking ‘je gulden is een daalder waard op de markt’. Hetzelfde geldt voor dit nieuwe boek van Theo van der Linden ‘Aanbestedingsjurisprudentie in de praktijk, editie 2019’. De prijs is ten opzichte van ‘Editie juli 2016’ weliswaar gestegen (25%), maar het aantal pagina’s is van 179 naar 326 uitgebreid (45%). Je krijgt dus waar voor je geld en dan ook nog op een informatieve en tegelijk onderhoudende toon. Wat wil je nog meer als geïnteresseerde in de actualiteit van het aanbesteden?

What’s in a title
Behalve de zeer belangrijke en principiële arresten zoals Succhi fi Frutta, Unix, SAG, Manova en Grossmann bevat het boek in de inhoudsopgave een aantal bijzonder titels. ‘Waar staat de slibmotor vermeld in het bestek?’, ‘Zaken ‘stilzwijgend’ verlangen’, ‘Bemenst toiletconcept’, ‘De passer-methode’, ‘In het riool’, ‘Een vrouwelijk lid klapt uit de school’, ‘Geen nare dingen op voice mail inspreken’. ‘De sleutelfunctionaris zakt door het ijs’ of ‘Grijsachtig blauw of blauwachtig grijs’ intrigeren, brengen soms een glimlach op je gezicht en nodigen je uit tot lezen. Precies zoals Theo van der Linden het bedoeld heeft en zoals hij ook invulling geeft aan zijn cursussen. Als je die wel eens hebt bijgewoond, hoor je bij het lezen zijn stem doorklinken.

Studiemateriaal voor beginnende overheidsinkopers
Het aanbestedingsrecht kent vele grijze gebieden. Met arresten worden die grijze gebieden ingevuld totdat er (weer) een nieuwe aanbestedingswet komt en een deel van die arresten wordt omgezet in wetgeving zoals bijvoorbeeld Alcatel. In de periode tussen die wetten staat de wereld natuurlijk niet stil en moet je jezelf als aanbesteder, mits je je vak serieus neemt, op de hoogte houden van de laatste arresten. Dit boek vormt daarvoor, naast het internet, een uitgelezen bron van informatie, met name omdat het boek zo veelomvattend is (360 uitspraken) en er een heldere uitleg bij gegeven wordt zonder moeilijke verwijzingen naar wetsartikelen. Daar zouden sommige juristen die aanbestedingsdocumenten schrijven een voorbeeld aan kunnen nemen. Duidelijkheid in begrijpelijk Nederlands boven alles. Dit laatste maakt het boek uitermate geschikt om als studiemateriaal te dienen voor beginnende overheidsinkopers. Het laat zien dat aanbesteden een (ervarings)vak apart is dat door de combinatie van commercie en wetsregels vaak best complex kan zijn.

Het Grote Boek der Aanbestedingsfouten
Fouten maken we allemaal en fouten maken is menselijk nietwaar? De impact van die fouten kan aanzienlijk zijn als die gemaakt worden bij het uitvoeren van aanbestedingen. Naast de kosten die er gemaakt moeten worden om die fouten te herstellen en de vertragingen waar je mee te maken krijgt, loop je als aanbestedende dienst en als leverancier het risico om op een negatieve manier in de pers te komen. Aandacht is leuk, maar niet als het gaat om fouten die je gemaakt hebt. Dat vergeet je misschien wel eens als je de technische beschrijvingen van en de toelichtingen op de arresten leest. Er zit een wereld achter verborgen die vanzelfsprekend niet hoeft terug te komen in dit boek, maar wel voor veel commotie zorgt en leed te weeg brengt bij mensen. Naast de fouten die aanbestedende diensten en leveranciers maken, je mag wel spreken van ‘Het Grote Boek der Aanbestedingsfouten’, kunnen ook rechters de fout ingaan. Auteur Theo van der Linden spreekt zich daar eveneens duidelijk over uit. Hij oordeelt wel, maar veroordeelt niet en dat siert hem.

Eindoordeel
Op het gevaar af dat een of meerdere bevolkingsgroepen zich beledigd voelen, is het boek ‘Aanbestedingsjurisprudentie in de praktijk’ de bijbel voor mensen die in hun dagelijkse praktijk te maken hebben of krijgen met aanbesteden. Je kunt er uit halen wat je wilt en, zoals eerder gezegd in de recensie van de eerste editie, je hoeft het boek net als de bijbel niet in één keer uit te lezen. Dat mag en kan overigens wel, want in de rij van aanbestedingsboeken valt het boek op en heeft het wel iets van een pageturner. Je bent elke keer weer benieuwd of het nog gekker of spraakmakender kan. Vaak luidt dat antwoord bevestigend. Als (ook) dit boek je bevalt en je hebt de eerdere drie edities al aangeschaft, mag je langzamerhand een plank vrij maken voor het vervolg van deze serie boeken. Ze zijn namelijk van een constantie kwaliteit, onmisbaar als je onnodige fouten bij het aanbesteden wilt voorkomen en worden steeds dikker.

Beoordeling
• Nieuwswaarde: *****
• Praktisch nut: *****
• Toegankelijkheid: *****

Aanvullende literatuur
• Praktijkboek aanbesteden – Suzanne Brackmann
• Handreiking inkoop en aanbesteden 2018 – Thomas Philippo
• Jurisprudentie aanbestedingsrecht 2017 – Natasja van Wijk-van Gilst, Hugo Strang
• Tekst & Toelichting Aanbestedingswet 2012 – Editie 2016 – Gijs Verberne, Philip Juttmann
• Contracteren en aanbesteden in bouw en infrastructuur – Jeroen Moonen

• Artikel Jon Jonoski ‘Nieuwe editie ‘Aanbestedingsjurisprudentie in de praktijk’
• Artikel Peter Streefkerk ‘Nooit te laat om te leren van je fouten’
• Artikel Sylvia Witteman ‘Miere(n)neuken’
• Recensie ‘Aanbestedingsjurisprudentie in de praktijk, editie juli 2016’

Boekgegevens
Auteur Theo van der Linden is directeur van VdLC. Met zijn aanstekelijke presentatie en vele praktijkvoorbeelden weet hij de lesstof altijd duidelijk en eenvoudig uit te leggen. Hij publiceerde de afgelopen jaren in GWW-totaal, de Tender nieuwsbrief en hij heeft een veelbesproken column op www.aanbestedingscafe.nl. De afgelopen jaren gaf hij meer dan 1.000 altijd zeer gewaardeerde incompany-trainingen bij zowel overheid als bedrijfsleven. Daarmee is hij een van de meest gevraagde, zo niet de meest gevraagde cursusleider op het gebied van aanbesteden. Het leukste compliment dat hij ooit kreeg was: “Ik dacht dat aanbesteden saai was, maar u vertelt het als een spannend jongensboek”. Op zijn vijftigste heeft hij besloten om nooit meer een stropdas te dragen.

Nederlandstalig | Paperback | 326 blz.
VdLC publishers/consultants B.V. | 1e druk, 2019

Het boek ‘Aanbestedingsjurisprudentie in de praktijk, editie 2019′ is in eigen beheer uitgegeven, verkrijgbaar via www.aanbesteding.nl of via e-mail [email protected] en kost € 49,95 (inclusief BTW
exclusief € 4,15 verzendkosten)