Op deze website worden advertenties getoond. Van de advertenties wordt de redactie betaald. De redactie verzorgt het nieuws op deze website. Zonder advertenties geen nieuws. Zou je je adblocker daarom willen uitschakelen
Deze maand besloot de Tweede Kamer vrijwel unaniem dat het een slecht idee is om een aanbesteding uit te zetten voor ons nationale treinvervoer. Nog meer marktwerking zou namelijk leiden tot “versnippering, uitholling van de dienstverlening en trajecten die slecht op elkaar aansluiten”. Nee, laten we het komende jaren gewoon weer fijn aan de NS gunnen.
Overduidelijk dat geen van de Kamerleden recent een trein van binnen heeft gezien. Want wie het afgelopen maanden wel aandurfde weet waar ik het over heb. Alternatief vervoer op talloze trajecten, oplopende vertragingen en (ook buiten de spits) volgepropte treinen. Het openbaar vervoer voelt chaotischer dan ooit, en wie aan strakke tijden is gebonden vertrouwt liever op de auto.
Sardientjes in een geelblauwe koker
In de herfstvakantie stonden we bijvoorbeeld met z’n allen in de trein van Utrecht Centraal te wachten. Samengepropt, als geduldige sardientjes in een geelblauwe koker. Tot er werd omgeroepen dat iedereen de trein moest verlaten. Hij was te vol en zou daarom helemaal niet meer vertrekken. Problemen voor je uitschuiven, briljante oplossing. Want een trein die niet vertrekt heeft geen vertraging. Zo kom je wel aan je KPI’s ja.
Als oorzaak van deze chaos wijst de NS naar het personeelstekort. Corona betekende een kaalslag in iedere branche, en het is lastig om voldoende machinisten te vinden. Wat de NS dan even vergeet is dat ze er twee jaar geleden zelf voor koos om 2300 banen te schrappen. Geen kwestie van overmacht dus, maar van een slechte vooruitziende blik en mismanagement.
Ik weet het, klagen over de NS is een volkstraditie ouder dan de zwartepietendiscussie. Maar we zitten nu juist in een transitiefase. Met de gas-/energieprijzen en de toenemende uitstoot lijkt de auto geen toekomstbestendig model, en is duurzaam vervoer steeds meer nodig. Dan is het frustrerend dat we een vervoerder hebben die niet klaar lijkt voor deze transitie. En nog frustrerender dat we op dezelfde voet doorgaan als het aan de Kamer ligt.
Van een andere planeet
Aanbestedingsprocedures zijn in het leven geroepen om leveranciers scherp te houden. Door iedere paar jaar de opdracht opnieuw in de markt te zetten worden partijen uitgedaagd om na te denken over innovatie en efficiëntie. Zo hebben overheden instrumenten in handen om de kwaliteit, de prijs en de duurzaamheid van de dienstverlening te sturen.
Op dit moment werk ik aan een aanbesteding voor een schilder- en onderhoudsbedrijf, dat is dichtgetimmerd met wensen en voor twee derde bestaat uit sociale en duurzame gunningscriteria. Waarom eisen we zoveel van iets specifieks als schilderwerk, en doen we zo lichtzinnig over ons nationale vervoer?
‘Je moet wel van een andere planeet komen om te pleiten voor verdere liberalisering’, aldus de Kamer. Volgens mij is het precies andersom. Je moet wel van een andere planeet komen om te denken dat monopolisering een werkbare en gerechtvaardigde oplossing is. De Europese Commissie beschuldigt de Nederlandse overheid er nu zelfs van dat ze de Europese regels schenden door het spoornet onderhands aan de NS te gunnen. Concurrerende vervoersbedrijven hebben een kort geding aangespannen tegen de overheid. Benieuwd van welke planeet de rechter komt.
Kamerleden in de trein
Natuurlijk snap ik dat we te maken hebben met een vaste infrastructuur, en dat zestig verschillende vervoerders op één en hetzelfde netwerk weer andere problemen met zich meebrengt. Maar dat wisten we al toen we besloten om de spoorwegen te privatiseren. Dat al dit gedoe erachter wegkomt hadden we van tevoren kunnen zien aankomen.
In plaats van klagen over de aanbestedingsplicht zou dit een aanleiding moeten zijn om een toekomstbestendig plan te laten schrijven door vervoersbedrijven. Met schone treinen, voldoende personeel en betrouwbare dienstregelingen als gevolg. Wie weet zien we over een paar jaar dan ook wat Kamerleden in de trein.
Analytische creatieveling bij Corus Advies. Kei in het herkennen van holle frasen. Bijt zich vast in de materie, tot er niets meer te analyseren valt. Dan slaat hij aan het schrijven.
Dag Marco, ja dat is een andere discussie. Dat is erg afhankelijk van de branche, de leidraad en de manier van beoordelen volgens mij. Ik begrijp je cynisme en betrap mezelf er ook wel eens op. Maar ik denk echt wel dat er goede voorbeelden zijn waarin een aanbesteding bijdraagt aan hogere kwaliteit, innovatie en duurzaamheid, en heb het idee dat die mooie voorbeelden steeds vaker langskomen
Beste Johan, ik betoogde iets anders namelijk dat aanbesteden niet het juiste inkoopinstrument is voor het sturen op dan wel realiseren van kwaliteit en/of innovatie. Dat staat los van het feit dat het niet juist is dat er onderhands gegund wordt zonder een sluitende en door de markt geaccepteerde motivatie. Die mening deel ik zeker, en daarbij is het mijn inziens ook goed mogelijk om te deprivatiseren in dit geval. Die keuze kan de overheid maken maar zoals je aangaf schijnbaar durft men dat niet.
Beste Johan, ik betoogde iets anders namelijk dat aanbesteden niet het juiste inkoopinstrument is voor het sturen op dan wel realiseren van kwaliteit en/of innovatie. Dat staat los van het feit dat het niet juist is dat er onderhands gegund wordt zonder een sluitende en door de markt geaccepteerde motivatie. Die mening deel ik zeker, en daarbij is het mijn inziens ook goed mogelijk om te deprivatiseren in dit geval. Die keuze kan de overheid maken maar zoals je aangaf schijnbaar durft men dat niet.
Dag Marco, dan heb je me niet helemaal goed begrepen. Ik zeg ook zeker niet dat monopolisme een slecht idee is. Infrastructuur in handen van de staat lijkt me een goed iets, dus waarom de spoorwegen geprivatiseerd moesten worden snap ik nog steeds niet goed. Feit blijft wel dat de spoorwegen nu eenmaal ooit zijn geprivatiseerd. En daar hoort een aanbestedingsplicht bij, waar je niet zomaar aan voorbij kunt gaan omdat dat nu eenmaal gedoe bespaart. Gebruik die aanbesteding waar hij voor gebruikt kan worden, namelijk om bij te sturen in kwaliteit en innovatie. Waar we nu mee zitten is een overheid die geen keus durft te maken. De NS is nu geen staatsbedrijf, maar ook geen volwaardige marktpartij. Wat het wel is? Een commerciële organisatie die onderhands overheidsopdrachten krijgt toegespeeld. En dat is wat mij - en de Europese Commissie - betreft geen zuivere koffie.
'Volgens mij is het precies andersom' Het was deze zin en de uitleg hierbij die mij een trigger liet afgaan. Het is veel te sterk gesteld dat monopolisme geen werkbare en/of gerechtvaardigde oplossing kan zijn. Het deprivatiseren kan zelfs sneller en efficiënter leiden tot het behalen van beleidsdoelstellingen zoals duurzaamheid en/of sociale criteria. Er wordt mijn inziens te gemakkelijk voorbijgegaan dat het aanbestedingsrecht voornamelijk c.q. enkel leunt op het rechtmatigheidskader en financiële concurrentie, waarbij kwaliteit in aantal gevallen niet meer is dan wensdenken. Dat leidt doorgaans helemaal niet tot innovatie maar enkel tot financiële efficiëntie die de doelmatigheid en de overige beleidsdoelstellingen niet ten goede komen. Bovendien zijn innovatie en kwaliteit nu juist de zaken die we niet objectief kunnen meten en derhalve niet passen een objectief systeem van het aanbestedingsrecht. Het wordt tijd dat de inkoopmethodiek een stuk subjectiever wordt. De schone trein, wat een mooie metafoor voor een subjectieve beleving. :)
