Tegenprestatie niet regelen via social return afspraken

De Bredase wethouder Boaz Adank (VVD) wil dat mensen die langer dan vijf jaar in de bijstand zitten een verplichte ‘tegenprestatie’ gaan leveren. In de gemeenteraad kreeg het plan van de wethouder veel weerstand, onder meer omdat hij er over denkt om de tegenprestatie onderdeel te laten uitmaken van “subsidie of social-return afspraken.” Om een aanbesteding te winnen zou je dus verplicht kunnen worden om een ‘tegenpresteerder’ in huis te nemen. Marike de Nobel (GroenLinks), gemeenteraadslid in Breda, denkt dat dit “voor geen enkele partij winst oplevert.”

De Nobel benadrukt dat SROI “een hele goed manier kan zijn om bepaalde dingen te vragen van bedrijven wanneer je als gemeente een aanbesteding doet. De vraag is alleen hoe je dat in het vat giet. In dit geval zou de gemeente feitelijk tegen bedrijven die een aanbesteding hebben gewonnen zeggen: “hier hebben wij twintig mensen die in de bijstand zitten en zij gaan bij jullie twintig uur een tegenprestatie leveren.” Ik vraag mij af of dit juridisch haalbaar is. Je zou het bovendien in de verordening SROI en niet in de verordening tegenprestatie moeten regelen.”

Dwang
Ook over de praktische haalbarheid en wenselijkheid van het plan heeft de Nobel grote twijfels. “We hebben het hier over mensen die gemiddeld 12,5 jaar in de bijstand zitten. Sommige daarvan hebben een fysieke of psychische arbeidsbeperking. Deze mensen hebben goede begeleiding nodig om weer op de arbeidsmarkt plaats te nemen. De gemeente is echter niet bereid om ook maar één cent te investeren in de bedrijven die deze mensen op moeten nemen, of in begeleiding, opleiding en het weer aanleren van vaardigheden. Wanneer je dan mensen onder dwang bij een bedrijf plaatst, gaat het helemaal mislukken.”

Draagvlak
Deze aanpak van de gemeente zou volgens de Nobel noch de bedrijven noch de bijstandsgerechtigden gelukkig maken. “Het begeleiden van mensen met een (fysieke of psychische) arbeidsbeperking is een speciale tak van sport. Je moet precies weten hoe iemand in elkaar zit en wat hij of zij nodig heeft. Daar moet ook draagvlak binnen het bedrijf voor zijn. Een groot bedrijf zou er iemand voor vrij kunnen maken, of een externe jobcoach kunnen inhuren, maar dat brengt heel veel kosten met zich mee. Voor kleinere bedrijven is het dus nog lastiger.”

Vrijwilligerswerk
Wat de bijstandsgerechtigden zelf betreft, daar bestaat nu vaak een verkeerd beeld van, zo benadrukt de Nobel. “Zij zitten niet de hele tijd op de bank niks te doen, maar hebben ook gewoon hun eigen leven. Sommigen van hen doen al jaren vrijwilligerswerk, en worden nu misschien gedwongen om dat op te geven om bij een bedrijf te werken waar ze helemaal geen feeling mee hebben. Wat voor winst levert het op om iemand die 25 uur per week vrijwilligerswerk doet voor 20 uur per week een verplichte tegenprestatie te laten leveren?”

Dwingend
Adank krijgt overigens niet alleen maar vanuit linkse hoek kritiek. Ook Christine de Moor, gemeenteraadslid voor het CDA, is niet te spreken over de plannen van de wethouder. “Tegenprestatie is een vervelend woord. Het komt dwingend over, en zoals de wethouder het wil invullen gaat het meer op een taakstraf lijken, dan op een stap vooruit in participatie in de maatschappij. Mensen die nu vrijwilligerswerk of mantelzorg doen, zullen daarmee moeten stoppen om te doen wat de gemeente wenst. Dat dwingende karakter zal alleen maar onrust geven. Het is niet alleen in het nadeel van de cliënt maar ook in het nadeel van de organisaties, die zich net zo gedwongen zullen voelen.”